За сайн байцгаан уу буу зэвсэг сонирхогчид оо?
Хааяадаа migga гишүүн сайхан бичлэг оруулж энэ сэдэвт салхи савир ганцаараа оруулаад ганцаардаж байгаа байлгүй гээд нэг жижиг бичлэг оруулчихна аа хө.
Заримдаа анзаараад байхад хүмүүс дурангийн талаар интернетээр их лавлах ба холын буудлага сонирхох янзтай санагддаг. Тэгэхээр дурангийн талаар бичихээсээ илүү эргээд суурь мэдлэг болгоод ерөнхий бууны онилгоо түүнийг ашиглах талаар бичвэл илүү дөхөм болохоос гадна сонирхож буй хүмүүст илүү барьцтай ойлголт өгөх болвуу гэж саналаа.
За тэхээр PIP (predicted impact point) буюу сум хаана тусах вэ гэдгийг тооцоолох арга одоог хүртэл төгс шийдэгдээгүй байгаа асуудал. Видео тоглоом дээр дэлгэцийн голд хэрээс гарчихсан гүйж харайгаад буудаад байдаг тэр ерөөсөө огт боломжгүй зүйл. Бууг ялангуяа автомат бууг нэг тийшээ шүршиж байхаар тэр зүгт л сэглээд хаячхаж байгаа юм шиг санагддаг. Гэтэл бууны сум ердөө хуруу ба түүнээс нарийхан гэдгийг санах хэрэгтэй. Дэлгэцээр бол нэг ширхэг пиксел гэсэнэрхүү. Хүний бие хэчнээн уран нарийн боловч гүйнгээ тэгж цэг шиг мэргэн буудна гэж огт боломжгүй. Ийм ч учраас давшиж байгаа болон зугтаж байгаа тал хөдөлгөөнгүй суурин хориглож байгаа талаасаа хамаагүй илүү хохирол амсдаг. Хар хурдаараа самбаачлаад гүйж яваа хүн буу шагайгаад дэлгэцэн дээрх хэрээс шиг харах битгий хэл буугаа зөв чиглүүлээд гохоо атгаж байвал их юм.
Буу нь ангийн гэхээсээ илүү дайны зэвсэг тул түүнийгээ дагаж хөгжих нь дамжиггүй. Тийм болохоор зарим тал дээр дайн байлдаантай байдалтай харьцуулж бичиж магадгүй. Тэр нь илүү ойлголт олгох гэснээс биш би байлдаж үзээгүй, байлдаасай гэсэн санаа ч агуулаагүй юм шүү.
Овоо болон онь харааг холбож бариад суух ер нь нүдэнд tunnel vision буюу төвлөрсөн маш бага талбай л тод харагддаг. Харин тоглоомын дэлгэцийг хүн тэр чигт нь харангаа маузны эвлэгхэн хөдөлгөөнөөр хэрээсээ голлуулаад бууддаг. Энэ ч бас тухтай хэвтсэн, суусан хүнд ч байхгүй тансаг ойлголт юм. Хүн яг нарийн онилж байх явцдаа овоо онь харааг холбоод чиглүүлсэн маш жижиг талбайг хянадаг. Тэгэхээр сонор соргог байхын тулд хүн буугаа шагайх биш нүдээрээ тодорхой талбайг хянаж эхэлнэ. Эргэн тойрноо хянах чадвар буурдаг гэсэн үг. Тэндээсээ байг олж тодорхойлоод буугаа онилж буудна. Нилээд хугацаа алдах нь байна. Хэдийгээр зэвсэг сайн хөгжсөн боловч сайтар эзэмших хүн болгонд байгаад байдаг чадвар биш хэвээр.
За ингээд хялбар хурдан аргаар мэргэн онилж буудах одоог хүртэл олигтой шийдэгдээгүй хэвээр үлдсэн байна. Тэгэхээр онилох арга бүхэнтэй товч танилцацгаая.
Сум хэрвээ чив чигээрээ нисдэг байсан бол амар байхсан гэж бодогдох байх. Тийм байсан ч бид дуран эсвэл овоо хараагаа зайнаас шалтгаалан тохируулахаас өөр аргагүй. Мэддэг хүмүүст залхуутай санагдаж байгаа бол уучлаарай тэвчээртэй уншвал цаашдаа сонирхолтой болох байх. За ингээд бүр бичингээ зураг хөрөг хийгээд нилээн нухацтай тайлбарлана аа.
- 1.jpg (9.62 KiB) 1498 удаа үзсэн
Мэдээжийн хэрэг зурагнуудад зай болон хазайлтыг ойлгомжтой харагдуулах зорилгоор хэтрүүлэг ашиглаж байгааг ойлгоно биз ээ. Дээрхи зургаас хархад шув шулуун сумны траектри улаанаар харин онилох шугам цайвар шараар дүрслэгдсэн байна. Шув шулуун сум маань гол төмрийг орхиж гарах үедээ л хэдэн см-н зөрүүтэй гарч байна. Яагаад ийм асуудал үүсэж байна вэ гэхээр хүн гол төмрөөр шагайж байгаа юм шиг онилох боломжгүй шүү дээ. Замаг, сум элдэв эд ангийг нэвт шагайх боломжгүй тул бууны дээр онь болон овоо харааг зоож таарна. Яг техникийн хувьд бол хажууд нь доор нь зоож ч болох хэдий ч эргономикоо бодон дээр нь зоодог байлгүй дээ. Бууг мэргэн буудхад чичиргээ доргио, хурууны атгалт гэх мэт маш олон зүйл нөлөөлдөг ч бид энэ талаар биш хэрхэн оновчтой онилох талаар бичиж байгааг ойлгож байгаа биз ээ уншигч авхай.
- 2.jpg (7.15 KiB) 1498 удаа үзсэн
Дээрхи зурагт хар бөөрөнхийгөөр дүрсэлсэн байг зөв онилохын тулд овоо болон онь харааны зэрэгцэх байдал ийм байдалтай байх нь байна. За гэтэл бай үргэлж нэг зайд байгаад байхгүй янз бүрийн зайд байж болно. Харин дээрхи зурагт дүрсэлсэн шугамуудыг нарийн ажиглавал бууны траектори болох улаан, онилж байгаа шугам болох цагаан шар шугам зөвхөн нэг цэгт огтлолцож байна. Энэ цэгт л яг онилсондоо сум тусах ба илүү ойр онилвол ойртож унаад хол онилвол давж буудах нь байна. За учир иймд овоо харааг дээш доош хөдөлдөг хийвэл сум хэр зайд буудах гэж байгаагаа тохируулан мэргэн онилох боломжтой болно. Ийм ч учраас овоо харааг бид 150д түлхлээ гэж ярьдаг хараа бүтжээ.
За энд нэг зүйлийг цохож байгаад хэлье цаашдаа энэ маш их хэрэг болно. Бай ямархуу зайд байгааг хүн өөрөө бардаагаар мэдэрч чаддаг. Өч төчнөөн үнэтэй компьютер ашиглахаас энэ чадвар аварч байгаа юм. Хүн урагш харсан зэрэгцээ хоёр нүд зөвхөн урдхаа л хардаг дутагдалтай талтай ч ашигтай тал нь нэг тийш чиглэсэн зэрэгцээ нүдний ачаар гурван хэмжээстээр хардаг буюу юмны наана цааныг ялгаж чаддаг болжээ. Үүнийг ач тусыг шалгах тун амархан нэг нүдээ аньж байгаад гараа сайн сунгаж хүрэх зайд гозойлгож тавьсан харандааны үзүүрт долоовор хуруугаа хүргээд үзээрэй. Харандааг нөгөө гараараа барьж болохгүй. Нэг хоёр мм-с авахуулаад хэдэн см-р алдах нь ч бий. Алдахгүй тохиолдол бас заримдаа бий. Үүний учрыг дараа нь тайлбарлана. Одоо хоёр нүдээ нээлттэй чигээр нь долоовор хуруугаараа нэг зүйлийг онилоод хоёр нүдээ ээлжилж анивал хуруу байнаасаа зөрж харагдана. Үүнийг параллакс гэх ба хоёр нүдний ажиглаж байгаа фокусын байрлалыг тархи тооцоолон бодож юмны наана цаана байгааг тодорхойлдог.
- 3.jpg (27.62 KiB) 1498 удаа үзсэн
Дээрхи зургийг хараад тодорхой ойлголт төрөх байх гэж найдаж байна. За энэ мэдрэмжийн ачаар хүн зайг ойролцоогоор тодорхойлох бусад баргийн амьтанд байдаггүй чанартай болсон байна. Зарим амьтад жишээлбэл тахианд ийм чадвар байхгүй. Илүү том талбайг хянах толгойн хоёр талд байрласан нүд эргэн тойрноо сайн харах ч ойр холыг мэдэж чаддаггүй. За ингээд бичихээр жинхэнэ залж байна аа энэ кампаан гэж магадгүй. Мэдээж хол ойрыг мэдрэхгүй бол хана мөргөж унахаас өгсүүлээд нүхэнд унах аюултай. Тэд хол ойрыг мэдэхийн тулд толгойгоо нэг чигт харсан чигээрээ энэтхэг бүжиг бүжиглэж буй мэт чадварлаг бондолзуулан хөдөлгөдөг. Энэ бол нэг нүдээр параллакс бий болгон өөрөөр хэлбэл янз бүрийн өнцгөөс харж түүнийг нь тархи тооцоолон бодож хол ойрыг тодорхойлдог байна. Хүн болохоор хоёр нүд хоёр өөр өнцгөөс огтлолцон хардаг тул ийм зовлон байхгүй илүү нарийн мэдэрнэ. Махчин шувууд, сармагчин, бич зэрэг ийм чадвартай амьтад бас бий.
Заа ингээд хүн ерөөсөө ойрын зайд зай тодорхойлохдоо маш сайн. Ялангуяа орчин үед. Учир нь ойрын зайд л хамаг зүйлээ хийж харьцах тул хүний тархи энэ зайд илүү дасгалжсан байдаг. Иймээс удаан хугацаанд буутай харьцаж явсан эсвэл нисгэгч гэх мэт хүмүүс хол зайд энгийн хүнээс хамаагүй илүү дасгалжсан тархитай байна. Иймээс энгийн хүнийг бодвол илүү нарийн зайг тодорхойлох ба үүнийгээ даган мэргэн буудах чадвар өснө. Зарим хүн дээр бичсэн харандааны үзүүртэй туршилтад алдахгүй байж болно. Эсвэл дахин давтаж хэд хийхэд хүн алдхаа больдог. Учир нь тархи энэ хооронд ойролцоогоор тооцоолоод сурчихсан байна гэсэн үг. Үүнээс харахад нэг нүдгүй далайн дээрэмчид болон зарим кино тоглоомын дүрүүд айхтар зодолдож сэлэмдэж гардаг худлаа болох нь. Учир нь тэд зайг тодорхойлохдоо хоёр нүдтэй хүнийг бодвол маш муу гэсэн үг.
За энэ яахав. Эргээд овоо онь хараандаа оръё. Бодит байдалд сум хол нисэх тусам агаарын эсэргүүцэлд эрчээ алдаж, татах хүчний хуулиар доош улам хурдтай унаж эхэлнэ. Тийм болохоор сумны траектори үнэндээ нэг иймэрхүү харагдана.
- 4.jpg (8.16 KiB) 1498 удаа үзсэн
Буу үл ялиг дээш өлийсөн байрлалтай байх ба үүний ачаар харьцангуй траектори илүү шулуун болж өгнө. Ингээд овоо харааг дээш доош шилжүүлэхэд сум болон онилох шугам өөр өөр зайд огтлолцох ба үүнийг сум тусах цэг гэнэ. Энэ цэгийг л найдвартай олох арга хүн төрлөгтөн эрсээр л.
За тэгээд зай холдох тусам хэчнээн дасгалжсан нүдтэй хүн байгаад зайг жаахан андуурахад л тэр нь алсдаа метрээр ч алдаж тусах магадлалтай. Ерөөсөө мэргэн буучдын ажил гэдэг нүдэнд маш өндөр ачаалал өгдөг тул кинонд гардагчлан хоёр хүний баг болж ээлжилж бууддаг. Зарим хүмүүс нэгийг нь зөвхөн spotter буюу туслах гэж үздэг алдаатай ойлголт юм. Үүнээс гадна онь овоо хоёр төмөр хараа хол зайд (хүн хумсны толио чинээ харагдах зайд жижиг алдаа том болж ихсэхээс яахав) бүдүүлэг болж ирэх ба хүний нүдний чадвар ч хязгаарлагдмал болоод ирнэ.
Дуран хараа. Зарчим бол ерөөсөө ялгаагүй, илүү татаж ойртуулж харагдуулна онилох цэг илүү нарийн ойлгомжтой. Зарим дуран жишээлбэл свд-н дуран дундаж өндөртэй хүнээр зайг баримжаалахад туслах бүдүүвч тэмдгүүдтэй. Дурангаар харна гэдэг бас тийм видео тоглоом шиг шагайнгаа гүйж харайна, шагаймагцаа гусна гэдэг үнэн лөөлөө. Тэр битгий хэл нэг газраа хөдөлгөөнгүй сууж шагайсаар нүд дассан үед ч ширүүн хөдөлгөөнөөр онилох маш хэцүү. Дуранг зууд тэглэсэн, 300д тэглэсэн гэж ярьдаг гэтэл энэ тэглэлт зөвхөн тэглэсэн хүнийхээ нүдэнд тааруулсан байдаг. Над шиг шил зүүдэг хүнд бүр ч ялгаатай. Энэ мэтчилэн яг байлдаанд самбаачлан гүйж харайгаад тас тас хийлгэн снайпердана гэдэг видео тоглоомоос үл хэтэрнэ. Ойртуулж харлаа гээд зайг тодорхойлох шаардлага бас л хэвээрээ. Ингээд зай тодорхойлогчид буюу rangefinder бий болох шаардлагатай болов. Эхэн үедээ нүдний ажиллах зарчимтай төстэй хоёр талдаа дурантай толь ашигласан механик зүйл бүтээгдсэн. Үүнийг coincidence rangefinder гэх ба бүдүүлгээс гадна ашиглахад төвөгтэй цаг барна. Шагайж үзвэл дурангаар шагайж байгаа мэт боловч дундуур нь хуваачихсан мэт харагдана. Тодорхой эргүүлэг эргүүлэн зайг нь тодорхойлох гэсэн зүйлээ дундуураа хуваагдаагүй мэт болтол нь тааруулдаг. Ингээд энгийн механик резба тоолох зарчмаар зайг харуулсан тоонууд эргэлдэн тэд гээд заах нь байна. Нүдтэй харьцуулбал эр бар л даа. Гэхдээ л удаан, болхи, овор ихтэй, тийм ч найдвартай биш тул лазераар зай хэмжих орчин үеийн rangefinder бий болсон. Үүнийг ашиглаад буудагч маш нарийн буудлага онолын хувьд хийж болдог. Мэдээж салхи, бүр холын буудлага бол агаарын даралт, чийгшил, дэлхийн эргэлтийг хүртэл тооцоолох бүхэл бүтэн компьютер хэрэгтэй. За тэр нүсэр буудлага яахав. 200-600 метрт буудах найдвартай, энгийн, оворгүй, үнэ хямд арга одоог хүртэл бүтээгдээгүй л байна.
Лазерийн зай хэмжигч ан, спортод хангалттай ч дайнд бас учир дутагдалтай. Учир нь эсрэг талд нь лазер илрүүлэгч төхөөрөмж байвал зайлж бултах, бүр эргүүлээд өөрлүү нь буудах аюултай. Гэтэл идэвхгүй буюу ямар нэг гэрэл, лазер, дуу хэрэглэхгүйгээр зайг хэмжих арга бидэнд алга. Тэгээд ч цэрэг болгонд лазер хэмжигч тараагаад тэд нар нь буудах болгондоо эхлээд тэрүүгээрээ шагайгаад дараа нь буугаа тохируулаад эцэст нь нэг юм буудна гэж байхгүй шүү дээ. Тоглоом дээр бол үргэлжийн мөнхөд бат онилсон хөдөлшгүй хэрээстэй хэрнээ л хяргуулчих гээд байдаг биз дээ. Мөн бууг мөнхийн мөрлөөстэй онилоостой явж болно оо. Гэтэл ийм байдалд дээр хэлсэнчлэн хүний нүд эргэн тойрноо хянах чадвараа алдчихдаг. Тухгүй удаанаас гадна шүү дээ. Үүнийг аргалах нэг арга нь рефлекс буюу монголд ярьж заншсанаар коллиматор, red dot хараа юм. Гэрэлтэх хэрээсийг ойлгон хязгааргүй тусах чадварыг ашиглаж бүтээсэн эд. Хязгааргүй тусна гэдэг нь ямар ч зайнаас шагайсан хэрээс эсвэл цэг нь тод хэвээрээ харагддаг гэсэн үг. Бага зэрэг параллакс алдаатай тул ойрын зайд ялангуяа хот доторх тулаанд ашиглана. Энэ хараа ерөөсөө видео тоглоомд хамгийн дөхөж очих нь юм даа. Яаж ч хөдөлсөн "ойр зайд" бол байгаа алддаггүй параллакс алдаа бага. Иймээс эргэн тойрноо арай илүү хянах боломж олгодог.
Бүр их ойр зайд хот доторх ажиллагаа, барилга дотор бол лазер шууд тусгаж болно. Кинонд их түгээмэл харагддаг шүү дээ. Гэтэл энэ арга нэлээдгүй дутагдалтай талтай. Ойролцоогоор тэр хавьд гэж буудах ба их ойрын зайд л тэглэж тэр зайдаа баримжаа авах маягаар ашиглана. Олуулаа байвал хэний лазер хаана тусаад байгааг ялгахад хэцүү. Тэсрэлт, гүйлдэж байгаа цэргүүд энэ тэр бол бүр ч ялгах аргагүй. Эсрэг тал нь яг хаашаа онилж байгаа хэдүүлээ байгааг хялбархан тодорхойлно. Би лав мэргэн буучид кинонд хэрэглээд байгааг ойлгодоггүй. Дайсандаа мэдэгдэж, бултах боломж олгоод байгаа юм уу өөрийгөө хаана байгааг баригдуулах гээд байгаа юм уу мэдэхгүй.
Энэ бүхнийг шийдсэн авсаархан буунд залгахад нэг их овор нэмээд байхгүй, мэргэн, зайг давхар хэмжиж тааруулдаг, хямдхан, бөх бат төхөөрөмж битгий хэл овор хэмжээ ихтэй танк, онгоц, усан онгоцонд суулгачих хүчирхэг компьютерт хүртэл ашиглаад найдвартай, хурдан, дайсандаа мэдэгдэхгүйгээр онилох арга байхгүй байсаар л байна. Лазераар хэмжигч нарийвчлал сайтай мөртлөө байны гэрэл шингээх чадвар, элдэв гэрэл нарны гялбаа, зэргээс заримдаа худлаа заах ч бий. Хэрэв бат нот сум хаана тусахыг мэддэг бол 2000 сумтай нисдэг тэрэг 2000 бай буудах нь байна. Ийм боломжгүй тулдаа ч минутад олон сум цацах өндөр чадалтай буу хэрэглэдэг ба ойролцоогоор тооцоолоод шүршиж орхидог.
Тэгэхээр төхөөрөмж, бууны чадлаар мундагдахаасаа илүү мэдлэг, дадлага туршлагаа зузаатгавал илүү болвуу.
Хүмүүсийн дургүй хүрээд буу дурангаа шидчихмээр юм бичичвүү яав. Мэдээжийн хэрэг эдийн ид шид гэж байлгүй яахав. Шал бөөрөнхий юм болчлоо.
Буу, зэвсэг мэдэхгүй, сонирхдог ч үгүй. Гэхдээ их зүйл мэдэж авлаа. 
