Нууц Товчоо Найман хэл дээр бичигджээ гэж...

[CYY 3APHA]

Yaasan zoruud etgeed ve? Tegvel ter aihtar zarlig geech n "il bolood,tuuniig n sonsoj medsen etgeed baival aigaadah bishreedeh gedgiig" hasagaar yu gedeg yum?

[көктүрік]

Ийм дүгнэлтийг зарим нэртэй хэл шинжээч лингвист эрдэмтэд гаргаад байна....

Христчин хэрэйд бичсэн гэдэг бол үндэслэл багатай юм... Ухаандаа найман аймгийн бичгийг сурсан нэг хэрэйд баагий яавч бичиг зааж өгсөн найман багшаасаа илүү гарч түүхийн энэ чухал баримтыг бичиж үлдээх эрх дарх олж авна гэж байхгүй бөлгөө....

чи үнэхээр энүүндээ итгэлтэй байгаа бол түрэгээр бичигджээ гэсэн үг. чи эхлээд найманыг яг монгол байжээ гэсэн баталгаагаа тавь даа. ихэнх эрдэмтэд түрэг гаралтай гэж үздэг, үзсээр ч байгаа, үзэх ч болно

[көктүрік]

Yaasan zoruud etgeed ve? Tegvel ter aihtar zarlig geech n "il bolood,tuuniig n sonsoj medsen etgeed baival aigaadah bishreedeh gedgiig" hasagaar yu gedeg yum?

хэ хэ, элэг авах нь ээ. тэгээд таараад байхад би биш гээд байхиймуу ккк. "il bolood,tuuniig n sonsoj medsen etgeed baival aigaadah bishreedeh" гэж яг наад МНТд чиньд ч байхгүй ээ. ил болқа нтрийг дамка ах чинь одооны монголд хөрвүүлсэн шдээ.

[көктүрік]

Möngke ṭngri-yin (Monkh tengeriin)
küčündür. Yeke Mongγol (khuchin dor. Ikh Mongol)
ulus-un dalai-in (ulsyn dalai)
qanu ǰrlγ. Il bulγa (khaany zarlig. Il bulkha)
irgen-dür kürbesü, (irgen dor khurvees)
büsiretügüi ayutuγai. (bishirtugei ayutugai.)

мәңгі (мангки) тәңірдің (тангир) күшінде (күч/күш) еке моңғол (монггол) ұлысның (улыс-нынг) далай ханы жарлық (жарлык гэж харин ч одооны зарлигийг бодвол илүү ойр дуудаж байна) ил болқа иркенде күрбесе... ингээд дуусааский. болсон уу?

[NAIMAN-NOMAD]

ер нь нууц товчоог хараад байхад одооны монгол хэлнээс эртний монгол хэл түрэг хэлтэй илүү ойр байсан нь мэдэгдээд байдаг.

Уйгаржсан монгол хэл юмаа....Уйгаруудтай хэн хамгийн ойр байв..Мэдээж найманууд...

чиний наад тангадан тархинд уйгар гэж нэгдсэн түрэг гэж хичнаан хилах болжана? одаана уйгулид ямаачи хамаа байха гүйяа гэж жөндөө хилаасан ба.

Хойаяаа.Нэгдасан туриг гижа хэнигаа хэлийсаан баа.Тим уласа байхаагүй шоо.
ХухоТулига гэжа уласа байсоон шоо. Тигада Уйгула улсатай байлдажо уйгула уласа тубо улсаса руу жугатаасан баа.Энига мэдахаагү ямала тинагаа малава.

Воимэнь фаньцзиень мэёу шоучжи лэ.Жжи шэньфэн дэ яао.
хайсоу дэ яао.

[CYY 3APHA]

Yaasan zoruud etgeed ve? Tegvel ter aihtar zarlig geech n "il bolood,tuuniig n sonsoj medsen etgeed baival aigaadah bishreedeh gedgiig" hasagaar yu gedeg yum?

хэ хэ, элэг авах нь ээ. тэгээд таараад байхад би биш гээд байхиймуу ккк. "il bolood,tuuniig n sonsoj medsen etgeed baival aigaadah bishreedeh" гэж яг наад МНТд чиньд ч байхгүй ээ. ил болқа нтрийг дамка ах чинь одооны монголд хөрвүүлсэн шдээ.

"il boloh(tamgan deer bolha) irgen dor hurvees bishir ai" gehees uur huvilbaraar unshigdahgui baigaa zuiliig yaah yostoi yum be? zoriud gadaad ug bolgoj uurchluh baisan hereg uu?!...

[CYY 3APHA]

Möngke ṭngri-yin (Monkh tengeriin)
küčündür. Yeke Mongγol (khuchin dor. Ikh Mongol)
ulus-un dalai-in (ulsyn dalai)
qanu ǰrlγ. Il bulγa (khaany zarlig. Il bulkha)
irgen-dür kürbesü, (irgen dor khurvees)
büsiretügüi ayutuγai. (bishirtugei ayutugai.)

мәңгі (мангки) тәңірдің (тангир) күшінде (күч/күш) еке моңғол (монггол) ұлысның (улыс-нынг) далай ханы жарлық (жарлык гэж харин ч одооны зарлигийг бодвол илүү ойр дуудаж байна) ил болқа иркенде күрбесе... ингээд дуусааский. болсон уу?

"жарлык", za ene ugen deer ajillaya. Uvurmongolchuud odoo ch Jarlig gej heldeg. Ter yaahav. Kazakh helend Zar,Zarlah gedgiig yu gej heldeg ve? "иркенде күрбесе" ene ug Hasag helend yag yamar utga ilerhiilj baina? unendee bol tamgan deer "irgendor hurbesu" gej baina.

[көктүрік]

Хойаяаа.Нэгдасан туриг гижа хэнигаа хэлийсаан баа.Тим уласа байхаагүй шоо.
ХухоТулига гэжа уласа байсоон шоо. Тигада Уйгула улсатай байлдажо уйгула уласа тубо улсаса руу жугатаасан баа.Энига мэдахаагү ямала тинагаа малава

ямар хойлог тангад вэ. хэн тийм улс байсан гэсийн? гол нь уйгар гэдэг үг эртний түрэгээр нэгдсэн гэсэн утгатай гэж хилааж байхада иасана иумаа ойлгоба гүйяа тинага тангадава, айн?

[NAIMAN-NOMAD]

Ийм дүгнэлтийг зарим нэртэй хэл шинжээч лингвист эрдэмтэд гаргаад байна....

Христчин хэрэйд бичсэн гэдэг бол үндэслэл багатай юм... Ухаандаа найман аймгийн бичгийг сурсан нэг хэрэйд баагий яавч бичиг зааж өгсөн найман багшаасаа илүү гарч түүхийн энэ чухал баримтыг бичиж үлдээх эрх дарх олж авна гэж байхгүй бөлгөө....

чи үнэхээр энүүндээ итгэлтэй байгаа бол түрэгээр бичигджээ гэсэн үг. чи эхлээд найманыг яг монгол байжээ гэсэн баталгаагаа тавь даа. ихэнх эрдэмтэд түрэг гаралтай гэж үздэг, үзсээр ч байгаа, үзэх ч болно

Ухна гуа эхлээд найман аймгийг яагаад монголжин аймаг гэж нууц товчоонд бичсэн байдаг талаар тайлбар өгчих..
Дараа нь чон чон хийж унгаса алдажа болна ваа...

[көктүрік]

Möngke ṭngri-yin (Monkh tengeriin)
küčündür. Yeke Mongγol (khuchin dor. Ikh Mongol)
ulus-un dalai-in (ulsyn dalai)
qanu ǰrlγ. Il bulγa (khaany zarlig. Il bulkha)
irgen-dür kürbesü, (irgen dor khurvees)
büsiretügüi ayutuγai. (bishirtugei ayutugai.)

мәңгі (мангки) тәңірдің (тангир) күшінде (күч/күш) еке моңғол (монггол) ұлысның (улыс-нынг) далай ханы жарлық (жарлык гэж харин ч одооны зарлигийг бодвол илүү ойр дуудаж байна) ил болқа иркенде күрбесе... ингээд дуусааский. болсон уу?

"жарлык", za ene ugen deer ajillaya. Uvurmongolchuud odoo ch Jarlig gej heldeg. Ter yaahav. Kazakh helend Zar,Zarlah gedgiig yu gej heldeg ve? "иркенде күрбесе" ene ug Hasag helend yag yamar utga ilerhiilj baina? unendee bol tamgan deer "irgendor hurbesu" gej baina.

наз ахын чинь зарлиг одоо ч хүртэл жарлық гэж гарч байгаа. зарлах (жарлаху) - жар салу гэх мэт

[NAIMAN-NOMAD]

Хойаяаа.Нэгдасан туриг гижа хэнигаа хэлийсаан баа.Тим уласа байхаагүй шоо.
ХухоТулига гэжа уласа байсоон шоо. Тигада Уйгула улсатай байлдажо уйгула уласа тубо улсаса руу жугатаасан баа.Энига мэдахаагү ямала тинагаа малава

ямар хойлог тангад вэ. хэн тийм улс байсан гэсийн? гол нь уйгар гэдэг үг эртний түрэгээр нэгдсэн гэсэн утгатай гэж хилааж байхада иасана иумаа ойлгоба гүйяа тинага тангадава, айн?

Тэгээд хөхтүрэгүүд нэгдсэн түрэгүүдтэй байлдаж алалцсан хэрэг болж байна уу.Битгий гачин гачин авцалдахгүй юм бураад бай.Нэгдсэн түрэгийг хэлний хувьд Камактурк буюу хамагтүрэг гэвэл үнэнд арай нийцнэ...

[көктүрік]

тангаа гуай, та мнт-н үг үсэг болгоныг шүтвэл харин ч ороогдоно шүү. баримт сэлт дан манай талд байгаа. монголжин тийм байг ээ гэхэд чи таргудай хирултугийг юу гэж байгааг тайлбарлачих

дашрамд хэлэхэд чи хэдийнээс рус.азаттыкийг уншиж байгаан?

[көктүрік]

Хойаяаа.Нэгдасан туриг гижа хэнигаа хэлийсаан баа.Тим уласа байхаагүй шоо.
ХухоТулига гэжа уласа байсоон шоо. Тигада Уйгула улсатай байлдажо уйгула уласа тубо улсаса руу жугатаасан баа.Энига мэдахаагү ямала тинагаа малава

ямар хойлог тангад вэ. хэн тийм улс байсан гэсийн? гол нь уйгар гэдэг үг эртний түрэгээр нэгдсэн гэсэн утгатай гэж хилааж байхада иасана иумаа ойлгоба гүйяа тинага тангадава, айн?

Тэгээд хөхтүрэгүүд нэгдсэн түрэгүүдтэй байлдаж алалцсан хэрэг болж байна уу.Битгий гачин гачин авцалдахгүй юм бураад бай.Нэгдсэн түрэгийг хэлний хувьд Камактурк буюу хамагтүрэг гэвэл үнэнд арай нийцнэ...

мэдээж түрэгүүд нэг цул байгаагүй, одооны халх ойрад шиг эрээвэр хураавар байсан. тэгвэл чиний агуу логикоор халх ойрад 2 яагаад дайтсан?

[CYY 3APHA]

Minii bodloor "Nigutsa tobchiyan" bol gadniihnii mash ih budlian hutgasan ed sanagddag.

[көктүрік]

Minii bodloor "Nigutsa tobchiyan" bol gadniihnii mash ih budlian hutgasan ed sanagddag.

магадгүй. ямар ч байсан тэнд буй түрэгийн хүчин зүйл яаж ч үгүйсгээд дэндүү их байдаг лдаа. нөгөө хөх тангад яачихав аа. өөрийнх хэлдэгээр сарьсан хоншоортоо тас татуулаад улин гуцан наян уулын цаанаа дутаасан бололтой

[CYY 3APHA]

Minii bodloor "Nigutsa tobchiyan" bol gadniihnii mash ih budlian hutgasan ed sanagddag.

магадгүй. ямар ч байсан тэнд буй түрэгийн хүчин зүйл яаж ч үгүйсгээд дэндүү их байдаг лдаа. нөгөө хөх тангад яачихав аа. өөрийнх хэлдэгээр сарьсан хоншоортоо тас татуулаад улин гуцан наян уулын цаанаа дутаасан бололтой

tureg ugnuudiig sain mushguud baihaar mongol helend ch baidag,harin bid hereglehee boliod martsan ugnuud baidag l yum baina lee,harin orchin tsagiin Mongol hel bol ert ueiinheesee iheehen uurchlugdsun gedeg deer bol sanal niilj baina.Damdinsurengiin hiisen "gavya" uund ih bii.

[көктүрік]

Minii bodloor "Nigutsa tobchiyan" bol gadniihnii mash ih budlian hutgasan ed sanagddag.

магадгүй. ямар ч байсан тэнд буй түрэгийн хүчин зүйл яаж ч үгүйсгээд дэндүү их байдаг лдаа. нөгөө хөх тангад яачихав аа. өөрийнх хэлдэгээр сарьсан хоншоортоо тас татуулаад улин гуцан наян уулын цаанаа дутаасан бололтой

tureg ugnuudiig sain mushguud baihaar mongol helend ch baidag,harin bid hereglehee boliod martsan ugnuud baidag l yum baina lee,harin orchin tsagiin Mongol hel bol ert ueiinheesee iheehen uurchlugdsun gedeg deer bol sanal niilj baina.Damdinsurengiin hiisen "gavya" uund ih bii.

хэлээд юухэв. эртний монгол нь одооны түрэгтэй илүү таараад байхаар тэдний маань мэтийн хасаг түрэг хойчис нь их монгол улсыг яалтчгүй монгол түрэгийн гэж хэлэхээс аргагүй болчихоод байгаам. үүнийг ойлгодог хүн цөөхөн байна. их мэдэгч тангаа гуай гэхэд олигтойхон түрэг хэлгүй юм чинь бусдаас дээрдэх юмгүй, бас л нэг талыг бариад байгаам лдаа.

[CYY 3APHA]

хэлээд юухэв. эртний монгол нь одооны түрэгтэй илүү таараад байхаар тэдний маань мэтийн хасаг түрэг хойчис нь их монгол улсыг яалтчгүй монгол түрэгийн гэж хэлэхээс аргагүй болчихоод байгаам. үүнийг ойлгодог хүн цөөхөн байна. их мэдэгч тангаа гуай гэхэд олигтойхон түрэг хэлгүй юм чинь бусдаас дээрдэх юмгүй, нэг талыг бариад байгаам лдаа.

Bi bol kazakhuud dotor turegjsen mongolchuud olon bii l gej uzdeg.medeej kypchak,iran garliinhan holildson. Tegeheer ter ueiin Tureg ba Mongoliig shuud odoogiin Kazakhstan ba Mongol ulsiin baidal ruu avtomataar buulgana gedeg bol bas utgagui zuil.

[CYY 3APHA]

Ertnii tureg helend Ulaan gehiig "Al" gedeg baisan yumu?

[Саруул]

Ишиг эвэртэй төрөөд дараа нь чих нь ургадаг маягийн юм яриад байдаг хүн дээ, наад Көк Түриг чинь

[Саруул]

Оросууд одоо ч улаан гэхийг ал гэдэгшд, бодвол монголын эрхшээлд байхдаа зээлдэж авсан үг биз

[CYY 3APHA]

Manai uvuu tureg hel ogt medehgui ch amid seruun baihdaa ulaan gehiig "Al" gej heldeg baisan yum.bi bagadaa gaihdag bailaa. tegsen suuld haanaas ch bilee ertnii tureg heleer ulaan gedgiig "Al" gedeg gej harsan yumaa.Odoogiin ali ch tureg heltnuuded hereglegddeggui. Tegeheer yer n zuvhun Mongol hel uur bolood Tureg hel yag anh uusseneeree baigaad baigaa yu gevel bas teren shig hudlaa yum baihgui l dee. 2 rt. Mongol hel hichneen uurchlugdluu uurchlugdluu geed ih Mongol ulsiin tamgan deer siilsen ugnuudiig ogt tuvuggui oilgood baina geheer tegtlee ch Mongoloo aldchihaagui baigaa n oilgomjtoi.

[NAIMAN-NOMAD]

хэлээд юухэв. эртний монгол нь одооны түрэгтэй илүү таараад байхаар тэдний маань мэтийн хасаг түрэг хойчис нь их монгол улсыг яалтчгүй монгол түрэгийн гэж хэлэхээс аргагүй болчихоод байгаам. үүнийг ойлгодог хүн цөөхөн байна. их мэдэгч тангаа гуай гэхэд олигтойхон түрэг хэлгүй юм чинь бусдаас дээрдэх юмгүй, нэг талыг бариад байгаам лдаа.

Bi bol kazakhuud dotor turegjsen mongolchuud olon bii l gej uzdeg.medeej kypchak,iran garliinhan holildson. Tegeheer ter ueiin Tureg ba Mongoliig shuud odoogiin Kazakhstan ba Mongol ulsiin baidal ruu avtomataar buulgana gedeg bol bas utgagui zuil.

Ер нь 13 р зууны ориг-кипчак буюу куманууд(половец-орос нэр) одоогийн кипчак хэлтнүүд гээд байгаа улсаас(хасаг,хиргис,нохой гэх мэт ) (мөн тэр үеийн кипчак-куман хэл одоогийн кипчак хэлнээс тэс ондоо)тэс хөндлөн өөр улсууд байсан гэж үзэх хэрэгтэй.
Хасгууд кипчак аялгатай болсон явдалд монголын цэргийн альяансад байсан горно-алтай ,енисеин хиргисүүд болон бусад ой модны түрэг хэлтнүүд маш их нөлөөлөл үзүүлснээс биш Дешт-кипчакийн ориг кипчакуудын хэлний нөлөөлөл бага байсан.Тэхээр хасаг хиргис гэх мэт хэлийг кипчак аялгуу гэж нэрлэдэг ч үндсээрээ буруу болж байгаа юм.Үүнийг Ухнаа гуа одоо болтол ойлгохгүй маанаглаад байгаа юм....
Ориг кипчакууд бол монгол тал руу их дөхнө..Тэд нар татаар болон дурут(дөрвөд ч байж болно) гэсэн хоер гол аймгаас бүрдэж байсан...
Тийм учир ориг кипчакуудын хэл аялга яг ямар байсан талаар одоо болтол маргаантай байгаа.Тэрнээс биш түнжээ гуайн кипчак аялгуу бол хараахан биш юмаа...

[LeRoy]

Manai uvuu turegtei hamaagui ch amid seruun baihdaa ulaan gehiig "Al" gej heldeg baisan yum.bi bagadaa gaihdag bailaa. tegsen suuld haanaas ch bilee ertnii tureg heleer ulaan gedgiig "Al" gedeg gej harsan yumaa.Odoogiin ali ch tureg heltnuuded hereglegddeggui. Tegeheer yer n zuvhun Mongol hel uur bolood Tureg hel yag anh uusseneeree baigaad baigaa yu gevel bas teren shig hudlaa yum baihgui l dee. 2 rt. Mongol hel hichneen uurchlugdluu uurchlugdluu geed ih Mongol ulsiin tamgan deer siilsen ugnuudiig ogt tuvuggui oilgood baina geheer tegtlee ch Mongoloo aldchihaagui baigaa n oilgomjtoi.

Gehdee tsoon hden ugeer mongol heliig toloolj bolohgu bhlda
Odoogiin yrij hereglej bga bdal bol tes oor bolson
Zov bichij, yrij chadahgu
Zov oilgoj chadahgu
Ymiig hoyrdmol utgaar helne
Oilgohdoo niitlegeer oilgono
Gehdee ter niitleg n buruu bh tohioldol olon bii
Mongol Helee zasaj uzeh ymsan hehe

[NAIMAN-NOMAD]

Ertnii tureg helend Ulaan gehiig "Al" gedeg baisan yumu?

Хасаг хэлэнд ор тас байхгүй эртний түрэг үгнүүд монгол хэлэнд хар мянгааршдээ... Энэ юу хэлж байна вэ гэвэл хасаг хэлний угшил Сибирийн намаг шавар руу дөхнөө гэдгийг хэлээд байдаг юм....Мөн ухнаа гуайн дээд өвөг ооохна гуа сибирийн том том шумууланд бөгсөө хазуулан оодогонон цовхорч явсаан гэсэн үг...

[CYY 3APHA]

tanai undur uvuug tsastiin undurlugt sarlagaa lalagnuulj yavah ued tiim baisan baij magadgui ee