Аргын бол зуун хувь ойн аймаг.Түрэг эсвэл монголоос өөр гаралтай гэдэгтэй би санал нийлнэ.Нууц товчоонд баргун гэж бичээстэй бий.Урд нь хятад авианы хөрвүүлгээс болж б үсэг нэмэгдэж бичигдсэн.Монголд болохоор аргуун гэдэг нэртэйгээ бий...У үсэг хасаг хэлэнд ы болж хувирдагийг Их Ухна ах та мэднэ.көктүрік написал:Гөлөг дүү чи ийм юм бичээд байвал тангадын их мэргэн гүүш цолоо хураалгана гэж мэдээрэй.
Нөгөө оросуудын сибирь ба барабин татар, шор, чулым, хакас, теленгит гэж нэрлэдэг үй олон бага ястанууд бол мөнөөх ойн кипчакийн хойчис мөн шдээ. Эд нар бол одоохондоо усталгүй үлдэж чадсан цөөхөн хэсэг нь. Оросын колончлогч бодлого, архин далайн гайгаар сибирийн зуун зуун хэл соел устаж, олон ард түмэн үгүй болсон. Үүнд бөө мөргөл ч хувь нэмэрээ оруулсан. Одоо эднүүс устахгүйн тулд бөө мөргөлөөсөө татгалзаж бусад түрэгүүдийн адил ислам шашинд орох талаар ярих болсон. Оросын колоны бодлого, архин далайг энэ шашин л сөрж чадна гэдгийг ойлгож эхэлсэн. Хэдийгээр чам мэтийн амьтдад харгис бурангуй нтр-ээр хэлүүлдэг авч жижиг ард түмний хувьд хамгийн том дархлаа бол исламын шашин мөнөөс мөн. Энэ шашны ачаар бидний түрэгүүд 200 сая болж чадсан.
Хасагууд огуз биш кипчак хэлтэн гэдэг нь үнэн. Түрэгийн бичээс ч огуз хэлд хамаарагдаж явдаг нь үнэн. Гэхдээ Вики нтр дээрхи түрэг хэлнүүдийн харьцуулалт дээр эртний түрэгт одоогийн тывагийн ганц нэг үг л тэр чигээрээ хадгалагдсаныг эс тооцвол бусад бүх түрэг хэлнүүд яг адилхан дуудлага, бичвэртэй байгаа нь хасаг хэлийг бусад түрэг хэлээс ондоошлох юу ч байхгүй харуулж байна.
Хасагийн гол цөм бол аргын, найман, хэрэйд, конырат, уак, кипчак, адай (дай), алшын (алчин[татар]), үүшин, мэргид гэсэн хэдэн том аймаг л байгаа. Эд нар хэзээ ой модонд амьдарч байсан?
Хэрвээ эднүүсийг монголоос нүүж очсон гэж мэлзмээр байвал эднүүсийг яг мов монгол гаралтай гэж хаана баталсан байна? Хэрэйдэд л эрдэмтэд тэн хуваагддагаас бусдаар бүгд түрэг гаралтай аймаг гэж ярьдаг бус уу? Лав л чиний найманыг монгол гэж ярьдаг эрдэмтэд маш цөөхөн байдаг, бүгд нэгэн дуугаар түрэг гаралтай гэж баталдаг. Жич. МНТ дээрхи монголжин аймаг гэдгийг тооцохгүй шүү, тангадмэээ гуа. Яагаад гэвэл тэр цагт энэ үг өөр утгатай байсан. Яг л нүүдэлч өзбек одоогийн узбект, эдиль булгар одоогийн болгарт, эртний татар одоогийн казань татарт, каспийн хазар одоогийн афган хазаратай огт хамааралгүй байдагтай адил шүү!
Мэргэд аймаг хасаг дотор том аймаг гэж худал ярихаа боль...
Адай бол урианхай ,тува гаралтай аймаг..
Найман бол монгол гаралтай монгол хэлтэй аймаг...Энэ тал дээр та нотолгоо баримтаа гаргаж тавьчаад түрэг гэж унгаж бай гэж би зөндөө хэлсэн баа...Найман бол яах аргагүй 13 р зуунд монгол хэлээр ярилцаж байсан..
За тэгвэл тэр монголжин гэдэг нэр юуг илэрхийлж байсан хэрэг вэ Ухнаа гуай...
Ер нь Дешт-хипчакийн талд байсан хипчакуудын хэл одоо болтол яг ямар хэл байсан талаар яг таг тогтоочихсон юм байхгүй... Огуз аялгатай хэл байсан болж таарч байна.. Ноёлогч овгууд нь баяд,татаар, дурут гэсэн бараг монгол овгууд харагдаж байна.. Мөн тэдний нэг монгол онцлог бол оба буюу овог гэдэг үгийг өргөн хэрэглэдэг байсан...Одоогийн хасгуудад энэ бол огт байхгүй..
Яг болсон процесс бол хүннүгийн хоёр удам болох кай,каиян буюу хиадууд дешт хипчакт суурьшсан баядуудтай тал хээрийг эзэгнэхийн төлөө алалцсан хэрэг юм..
Хиад баяд хоёр бол хоёулаа цагаан шонхор шүтээнтэй ах дүүс гэдгийг та мэднэ ваа...
Ер нь хоёр янзын хипчак байсан гэхэд болно.Нэг нь тал хээрийн буюу хасагстанд байсан хипчак ,нөгөө нь ой модонд байсан хипчакууд..Мэдээж тал хээрийнх ой моднынхноосоо гаралтай..Баядууд бас монголчуудаас өмнө очиж бужигнуулаад ой модноос гаргаж талд суурьшуулсан...Өөрөөр хэлбэл хичпакуудыг эхлээд баядууд дараа нь хиадууд ой модноос нь гаргаж талын нүүдэлчин ухааны юм болгосон..Хасаг хэлнээс нүүдэлтэй холбоотой монгол үгсийг хасахад якут хакас алтай мэтийн ой моднынхны нүүдэл суудалтай огт холбоогүй унаган түрэг хэл нь мэлс хийгээд гарч ирнээ гэж..Нөгөө оросыг сайн маажвал татаар гарч ирнэ гэдэг шиг....
Ер нь таныг сайн маажиж уухаваала хар хятан гарч ирэх вии дээ...
Хар хятан дотор керей гэдэг аймаг байсан талаар би урьд нь танд баримто үзүүласаан шоо..Басо хархалпакууд дотор керей нар кытай овогтнууд гэж тоочогддагийг баса үжүүлсэн баа... 
