Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
Зохицуулагч: Улс төрч mods
- GaNBaYaR
- • Moderator

- Бичлэгүүд: 8638
- Нэгдсэн: 11-р сар.12.02 11:06 am
- Байршил: Тусгаар тогтнолын өдөр 12-р сарын 29-ний өдөр.
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
аргагүй шүү дээ.
сэлэнгийн жавхлант ерөө суманд ажиллаж байсны хувьд мэднээ.
сэлэнгийн жавхлант ерөө суманд ажиллаж байсны хувьд мэднээ.
Би Монгол Эр Хүн.
- last_mogican
- Гал Дөл Гишvvн

- Бичлэгүүд: 1467
- Нэгдсэн: 12-р сар.22.06 4:58 pm
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
Өмнө нь бодвол Мөнхбат нь л тавиулж байсан юм байлгүй. Дэлгэрсайханы тухай цуврал нийтлэлүүдийг уншиж байсан. Нэг их худлаа юм байгаагүй Дэлгэрсайханыг бол буланд шахсан байсандаа. Тэгээд одоо энэ нийтлэлийг харахад
Дүгнэлт: Нэг монгол бизнесмэн сайн муу ямар ч аргаар бай нэг Төмөрийн ордтой болоод ирсэн чинь нэг монгол нь муу фактуудаар нь тоглолт хийж байгаа юм байна
Дүгнэлт: Нэг монгол бизнесмэн сайн муу ямар ч аргаар бай нэг Төмөрийн ордтой болоод ирсэн чинь нэг монгол нь муу фактуудаар нь тоглолт хийж байгаа юм байна
- GaNBaYaR
- • Moderator

- Бичлэгүүд: 8638
- Нэгдсэн: 11-р сар.12.02 11:06 am
- Байршил: Тусгаар тогтнолын өдөр 12-р сарын 29-ний өдөр.
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
тэр муу факт гээд байгаа зүйл нь үндэслэлтэй юу?
Би Монгол Эр Хүн.
- last_mogican
- Гал Дөл Гишvvн

- Бичлэгүүд: 1467
- Нэгдсэн: 12-р сар.22.06 4:58 pm
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
Өмнө нь иймэрхүү мэдээлэл гарч байсан юм байна.
Цуврал-13
Б.Дэлгэрсайхан
Хятад эзэнтэй “Болд төмөр Ерөө гол” компани Сэлэнгэ аймагт эзэн суужээ. Монголын 30 хувь, Хятадын 70 хувийн хөрөнгө оруулалттай дээрх компани 110 сая тонноор нөөц нь тогтоогдсон Баянголын ордыг эзэмшиж, тэндээ вант улс байгуулчихсан Монголын баялгийг “цөлмөж” сууна. Угтаа 110 сая тонн нөөцийг 50-60 жилийн хугацаанд олборлоно гэсэн тооцоо бий. Гэвч албаны хүмүүсийн мэдээлснээр “Болд төмөр Ерөө гол” ХХК 2010, 2011 онд нийт 6.2 сая төмрийн хүдрийг түүхийгээр нь, 3.5 сая тонныг баяжуулан экспортолж, нийт 349.9 сая ам.долларын борлуулалт хийжээ. Мөн хяналтгүйгээр хэдэн сая тонныг олборлож байгаа тухай нутгийн иргэд гомдоллодог. Учир нь баялгийг хяналтгүй бас өдөр, шөнөгүй зөөхийн тулд өөрийн гэсэн төмөр зам тавьж, вагон депо байгуулжээ. Монгол Улсын Засгийн газрын 2008 оны дөрөвдүгээр сарын 9-ний өдрийн 134 дүгээр тогтоолоор Баянголын орд газраас Ерөө өртөө хүртэл 98 км урттай төмөр замын суурь бүтэц барих тусгай зөвшөөрлийг олгосон байдаг. Энэ нь хууль зөрчсөн үйлдэл болсныг тухайн үеийн мэргэжилтнүүд тодотгож байсан ч хэн ч тоогоогүй. Түүнчлэн тус компанийн тавьсан төмөр замыг далангүй баригдсан, төмөр замын стандартыг хангаагүй хэмээн комисс хүлээж аваагүй. Улмаар тэрхүү төмөр замаар ачаа тээвэрлэхийг хориглосон байдаг. Гэтэл үүнийг үл тоомсорлон Монголын баялгийг өдөр шөнөгүй зөөвөрлөж буй. Хувьдаа 3500 орчим вагонтой. Хоёр зөрлөг, нэг өртөөг байгуулахад 200 гаруй сая ам.доллар зарцуулсан гэж бардамнах нь бий. Анх ОХУ-аас 1500 вагон худалдаж авсан аж. Гэвч вагон нь бүдүүн царигтай учраас Хятадаас 2000 вагон худалдаж авах гэрээ байгуулж, нарийн царигтайг оруулж иржээ. Ийнхүү Хятад толгойтой вагонууд сүлжилдэх болсон байна. Сэлэнгэ аймгийн Ерөө, Хүдэр сумын нутагт байх төмрийн хүдрийн багц ордыг Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэрийн гол хангах бааз хэмээдэг. Гэвч хэдийнэ Хятадынханд “эзлэгдэж”, ийнхүү урд хөрш рүү хяналтгүйгээр “урсаж” байгаа нь энэ.
2001 оны аравдугаар сард байгуулагдсан “Болд төмөр Ерөө гол” компанийн захирлаар Б.Дэлгэрсайхан гэгч ажилладаг. Мэдээж үндсэн эзэн нь хятад хүн болох Ли Шао Мин гэгч. Урд хөршийнхөнтэй нийлж улсынхаа баялгийг цөлмөж суугаа “харь сэтгэлт” Б.Дэлгэрсайхан гэгч хэн бэ.
Дорноговь аймгийн Алтанширээт сумын уугуул Б.Дэлгэрсайханыг “Дорнын говь”-ийн захирлаар нь зарим хүн андахгүй. Цагдаагийн академи дүүргэж аймгийн цагдаагийн хэлтэст “үзэгдээд” өнгөрсөн нэгэн гэж нутгийнхан нь нэрийддэг. Тэрбээр өмч хувьчлалын үед аймгийн мах боловсруулах үйлдвэрийг хувьчилж авсан сүйхээтэй эрчүүдийн нэг. Удалгүй “Дорнын говь” хэмээх архи үйлдвэрлэж, согтууруулах ундааны бизнест хөл тавьснаар тухайн салбартаа алдаршиж эхэлжээ. Аймгийнхаа залуусыг архиар “угжиж”, чамгүй хөрөнгөжсөн гэдгийг нь нутгийнхан нь андахгүй. Улмаар Налайх дүүрэгт мах боловсруулах үйлдвэртэй болж, Орос руу мах гаргаж, чамлахааргүй мөнгө хуримтлуулсан нэгэн юм. Юутай ч өдгөө тэрбээр огцом баяжигчдын нэг хэмээн Монголын тэргүүн баячуудын эгнээнд эрэмбэлэгдэх болж. Гэхдээ мань хүн Хятадуудтай нийлснээр баяжих замаа зассан нь нууц биш.
Б.Дэлгэрсайханы ард талын нууц эзнээр экс Ерөнхийлөгч Н.Багабанди, Н.Энхбаяр нарыг нэрлэх юм билээ. Ямартаа ч тэрбээр Н.Энхбаярыг Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байхад хувьдаа төмөр зам барих эрхийг хялбархан олж авсан байдаг. Тэр ч бүү хэл, улсын комисс хүлээж аваагүй байхад тээвэрлэлт хийгээд эхэлсэн нь мань хүний ар хэр зузаан болохыг илтгэнэ. Гэхдээ түүний хамгийн дотны анд нь УИХ-ын гишүүн асан Я.Батсуурь. Хоёулаа Дорноговь аймгийн Алтанширээт сумынх гэдгээрээ нэгийгээ дэмжиж ажиллана гэж жигтэйхэн. Ямартаа л сонгуулиар Я.Батсуурийг Ц.Шаравдоржтой өрсөлдөж өвдөг шороодоход мань хүн нутгийн залуугийнхаа арын албыг хариуцан ажиллаж байсан аж. Тэр ч бүү хэл, компанийнхаа ажилчдыг дайчлан сонгуулийн сурталчилгаанд нь ажиллуулж, өөрөө санхүүжүүлж байсан гэдэг. Харамсалтай нь, нутгийн анд нь дэмжээд байхад дэмжлэг авалгүй бүдрэх нь тэр. Гэвч 2008 оны сонгуулиар дахин нэр дэвшихэд нь санхүүжүүлж, Я.Батсуурь ч ялалт байгуулж байжээ. Өдгөө түүний анд Я.Батсуурь “Эрдэнэс Тавантолгой”-н захирлаар ажиллах болж, өөрөөр хэлбэл найзуудын сонирхол нэг замд нийлсэн нь энэ. Улс төрийн хүрээнийхэн Б.Дэлгэрсайханыг Я.Батсуурийн хэтэвч гэх нь ч бий.
Хувийн амьдралын тухайд бас л ээдрээтэй нэгэн. Анхны эхнэр нь өдгөө архинд оржээ. Цагтаа аймгийн Тамгын газрын хуулийн хэлтэст ажиллаж байсан бүсгүйтэй Б.Дэлгэрсайхан дэр нэгтгэж байв. Улмаар эхнэрийнхээ дэмжлэгээр бизнесийн салбарт цахиур хагалах эхлэлээ тавьсан гэж нутгийнхан нь мэдэмхийрдэг. Юутай ч амьдрал нь дээшлээд ирэхийн цагт анхны эхнэрээсээ салж, зам мөрөө хөөх болсон гэдэг. Улмаар “Акуа” фитнесийн багш Укатай дэр нэгтгэж, нэг хэсэгтээ л хэвлэлийнхэнд олзлогдож байлаа. Хоёр хүүхэдтэй, хижээл насны эртэй дэр нэгтгэсэн Укад Зайсангийн “Грийн Вилла” хотхонд өндөр үнэтэй байр авч, шинэ амьдралаа тохинуулсан ч мөн л бүтэлгүйтэх нь тэр. Уг нь мань эр өөрөөсөө 30 гаруй насаар дүү Укаг халамжилж, усан бассейн бэлэглэж, гадаадад хамт зугаалж, гар татахгүй эрхлүүлдэг байж. Харамсалтай нь Ука яхир зожигдуу зантай Б.Дэлгэрсайханаас өрх тусгаарлаж, эрх чөлөөтэй амьдрахаар шийдсэн гэдэг.
Эх орныхоо баялгийг шаахайтнуудтай нийлэн “цөлмөж” суугаа Б.Дэлгэрсайхан гэгчийн хувийн амьдралыг цухас сөхвөл иймэрхүү дүр зураг ажиглагдах аж. Хамгийн чухал нь Хятадуудтай гар нийлэн ажиллуулж буй “Болд төмөр Ерөө гол” компани Ерөөгийн төмрийн хүдрийн ашиглалтын лицензийг яаж авсан нь тун бүрхэг. Түүнчлэн хуулийг гууль болгож, өөрийн вант улсаа байгуулан төмөрийн хүдрийг татваргүй шахам урд хөрш рүү зөөвөрлөж, дур зоргоороо авирлаж буй тус компанийн асуудал урт нэртэй хуулийн хаагуур, хэний дэмжлэгээр зөрж өнгөрсөн нь бас л сонин. Энэ мэт анхаарал татсан эл компанийн талаарх олон баримт нотолгоог бид үргэлжлүүлэн хүргэх болно.
Эх сурвалж: "Нийгмийн толь" сонин
http://www.unen.mn/content/20689.shtml
Б.Дэлгэрсайханыг татварын хэргээр шалгуулах хүсэлт хүргүүлжээ
Дорнын говь” компанийн захирал Б.Дэлгэрсайханыг татварын хэргээс зайлсхийсэн гэх үндэслэлээр ЭЦГ-ын Эдийн засгийн албанаас УМБГ-ын Эдийн засгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтэст эрүүгийн хэрэг үүсгүүлэн шалгуулах хүсэлт хүргүүлсэн байна.
Эх сурвалжийн мэдээлснээр, түүнийг “Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сум дахь төмрийн ордноос төмөр замаар хүдэр тээвэрлэн БНХАУ руу хил давуулан зөөхдөө вагоны даацын хэмжээг багасган гаальд мэдүүлж онц их хэмжээний татвараас зайлсхийсэн байж магадгүй. Тиймээс шалгаж үзэх нь зөв”. Харин түүнийг өнгөрсөн долоо хоногт ШШГЕГ-ын харьяа Цагдан хорих 461 дүгээр ангид 72 цаг саатуулсан гэдгийг үгүйсгэв.
Ийнхүү Б.Дэлгэрсайханыг албан тушаал авлигын хэрэгт буруутган ийнхүү шалгаж байгаа юм байна. Түүнчлэн хавтаст хэрэг нээн шалгаж эхэлбэл, УМБГ-аас АТГ-тай хамтарч шалгаж магадгүй гэдгийг эх сурвалж хэлэв.
Б.Дэлгэрсайханы хувьд “Дорнын говь” компани нь “Болд төмөр Ерөө гол” компанитай хамтран “Дорнын төмөр зам” хэмээх компани байгуулж, 2008 оноос Ерөөгийн төмрийн ордыг УБТЗ-ын төв шугамд өөрсдийн хөрөнгөөр холбож, төмрийн хүдэр зөөх зориулалтаар 90 орчим км төмөр зам тавьжээ. 2008-2012 оны үед дээрх компани Тавантолгой-Сайншанд-Хөөт Чойбалсан-Эрээнцав чиглэлийн 1800 км замын төсөл хэрэгжүүлэн ажиллаж байжээ. Эх сурвалж www.wikimon.mn - See more at: http://www.wikimon.mn/content/48707.sht ... oTBZs.dpuf
.
DELGERSAIKHAN BORKHUU оффшор бүсэд нууц данстай нэгэн
https://offshoreleaks.icij.org/nodes/148893
Цуврал-13
Б.Дэлгэрсайхан
Хятад эзэнтэй “Болд төмөр Ерөө гол” компани Сэлэнгэ аймагт эзэн суужээ. Монголын 30 хувь, Хятадын 70 хувийн хөрөнгө оруулалттай дээрх компани 110 сая тонноор нөөц нь тогтоогдсон Баянголын ордыг эзэмшиж, тэндээ вант улс байгуулчихсан Монголын баялгийг “цөлмөж” сууна. Угтаа 110 сая тонн нөөцийг 50-60 жилийн хугацаанд олборлоно гэсэн тооцоо бий. Гэвч албаны хүмүүсийн мэдээлснээр “Болд төмөр Ерөө гол” ХХК 2010, 2011 онд нийт 6.2 сая төмрийн хүдрийг түүхийгээр нь, 3.5 сая тонныг баяжуулан экспортолж, нийт 349.9 сая ам.долларын борлуулалт хийжээ. Мөн хяналтгүйгээр хэдэн сая тонныг олборлож байгаа тухай нутгийн иргэд гомдоллодог. Учир нь баялгийг хяналтгүй бас өдөр, шөнөгүй зөөхийн тулд өөрийн гэсэн төмөр зам тавьж, вагон депо байгуулжээ. Монгол Улсын Засгийн газрын 2008 оны дөрөвдүгээр сарын 9-ний өдрийн 134 дүгээр тогтоолоор Баянголын орд газраас Ерөө өртөө хүртэл 98 км урттай төмөр замын суурь бүтэц барих тусгай зөвшөөрлийг олгосон байдаг. Энэ нь хууль зөрчсөн үйлдэл болсныг тухайн үеийн мэргэжилтнүүд тодотгож байсан ч хэн ч тоогоогүй. Түүнчлэн тус компанийн тавьсан төмөр замыг далангүй баригдсан, төмөр замын стандартыг хангаагүй хэмээн комисс хүлээж аваагүй. Улмаар тэрхүү төмөр замаар ачаа тээвэрлэхийг хориглосон байдаг. Гэтэл үүнийг үл тоомсорлон Монголын баялгийг өдөр шөнөгүй зөөвөрлөж буй. Хувьдаа 3500 орчим вагонтой. Хоёр зөрлөг, нэг өртөөг байгуулахад 200 гаруй сая ам.доллар зарцуулсан гэж бардамнах нь бий. Анх ОХУ-аас 1500 вагон худалдаж авсан аж. Гэвч вагон нь бүдүүн царигтай учраас Хятадаас 2000 вагон худалдаж авах гэрээ байгуулж, нарийн царигтайг оруулж иржээ. Ийнхүү Хятад толгойтой вагонууд сүлжилдэх болсон байна. Сэлэнгэ аймгийн Ерөө, Хүдэр сумын нутагт байх төмрийн хүдрийн багц ордыг Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэрийн гол хангах бааз хэмээдэг. Гэвч хэдийнэ Хятадынханд “эзлэгдэж”, ийнхүү урд хөрш рүү хяналтгүйгээр “урсаж” байгаа нь энэ.
2001 оны аравдугаар сард байгуулагдсан “Болд төмөр Ерөө гол” компанийн захирлаар Б.Дэлгэрсайхан гэгч ажилладаг. Мэдээж үндсэн эзэн нь хятад хүн болох Ли Шао Мин гэгч. Урд хөршийнхөнтэй нийлж улсынхаа баялгийг цөлмөж суугаа “харь сэтгэлт” Б.Дэлгэрсайхан гэгч хэн бэ.
Дорноговь аймгийн Алтанширээт сумын уугуул Б.Дэлгэрсайханыг “Дорнын говь”-ийн захирлаар нь зарим хүн андахгүй. Цагдаагийн академи дүүргэж аймгийн цагдаагийн хэлтэст “үзэгдээд” өнгөрсөн нэгэн гэж нутгийнхан нь нэрийддэг. Тэрбээр өмч хувьчлалын үед аймгийн мах боловсруулах үйлдвэрийг хувьчилж авсан сүйхээтэй эрчүүдийн нэг. Удалгүй “Дорнын говь” хэмээх архи үйлдвэрлэж, согтууруулах ундааны бизнест хөл тавьснаар тухайн салбартаа алдаршиж эхэлжээ. Аймгийнхаа залуусыг архиар “угжиж”, чамгүй хөрөнгөжсөн гэдгийг нь нутгийнхан нь андахгүй. Улмаар Налайх дүүрэгт мах боловсруулах үйлдвэртэй болж, Орос руу мах гаргаж, чамлахааргүй мөнгө хуримтлуулсан нэгэн юм. Юутай ч өдгөө тэрбээр огцом баяжигчдын нэг хэмээн Монголын тэргүүн баячуудын эгнээнд эрэмбэлэгдэх болж. Гэхдээ мань хүн Хятадуудтай нийлснээр баяжих замаа зассан нь нууц биш.
Б.Дэлгэрсайханы ард талын нууц эзнээр экс Ерөнхийлөгч Н.Багабанди, Н.Энхбаяр нарыг нэрлэх юм билээ. Ямартаа ч тэрбээр Н.Энхбаярыг Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байхад хувьдаа төмөр зам барих эрхийг хялбархан олж авсан байдаг. Тэр ч бүү хэл, улсын комисс хүлээж аваагүй байхад тээвэрлэлт хийгээд эхэлсэн нь мань хүний ар хэр зузаан болохыг илтгэнэ. Гэхдээ түүний хамгийн дотны анд нь УИХ-ын гишүүн асан Я.Батсуурь. Хоёулаа Дорноговь аймгийн Алтанширээт сумынх гэдгээрээ нэгийгээ дэмжиж ажиллана гэж жигтэйхэн. Ямартаа л сонгуулиар Я.Батсуурийг Ц.Шаравдоржтой өрсөлдөж өвдөг шороодоход мань хүн нутгийн залуугийнхаа арын албыг хариуцан ажиллаж байсан аж. Тэр ч бүү хэл, компанийнхаа ажилчдыг дайчлан сонгуулийн сурталчилгаанд нь ажиллуулж, өөрөө санхүүжүүлж байсан гэдэг. Харамсалтай нь, нутгийн анд нь дэмжээд байхад дэмжлэг авалгүй бүдрэх нь тэр. Гэвч 2008 оны сонгуулиар дахин нэр дэвшихэд нь санхүүжүүлж, Я.Батсуурь ч ялалт байгуулж байжээ. Өдгөө түүний анд Я.Батсуурь “Эрдэнэс Тавантолгой”-н захирлаар ажиллах болж, өөрөөр хэлбэл найзуудын сонирхол нэг замд нийлсэн нь энэ. Улс төрийн хүрээнийхэн Б.Дэлгэрсайханыг Я.Батсуурийн хэтэвч гэх нь ч бий.
Хувийн амьдралын тухайд бас л ээдрээтэй нэгэн. Анхны эхнэр нь өдгөө архинд оржээ. Цагтаа аймгийн Тамгын газрын хуулийн хэлтэст ажиллаж байсан бүсгүйтэй Б.Дэлгэрсайхан дэр нэгтгэж байв. Улмаар эхнэрийнхээ дэмжлэгээр бизнесийн салбарт цахиур хагалах эхлэлээ тавьсан гэж нутгийнхан нь мэдэмхийрдэг. Юутай ч амьдрал нь дээшлээд ирэхийн цагт анхны эхнэрээсээ салж, зам мөрөө хөөх болсон гэдэг. Улмаар “Акуа” фитнесийн багш Укатай дэр нэгтгэж, нэг хэсэгтээ л хэвлэлийнхэнд олзлогдож байлаа. Хоёр хүүхэдтэй, хижээл насны эртэй дэр нэгтгэсэн Укад Зайсангийн “Грийн Вилла” хотхонд өндөр үнэтэй байр авч, шинэ амьдралаа тохинуулсан ч мөн л бүтэлгүйтэх нь тэр. Уг нь мань эр өөрөөсөө 30 гаруй насаар дүү Укаг халамжилж, усан бассейн бэлэглэж, гадаадад хамт зугаалж, гар татахгүй эрхлүүлдэг байж. Харамсалтай нь Ука яхир зожигдуу зантай Б.Дэлгэрсайханаас өрх тусгаарлаж, эрх чөлөөтэй амьдрахаар шийдсэн гэдэг.
Эх орныхоо баялгийг шаахайтнуудтай нийлэн “цөлмөж” суугаа Б.Дэлгэрсайхан гэгчийн хувийн амьдралыг цухас сөхвөл иймэрхүү дүр зураг ажиглагдах аж. Хамгийн чухал нь Хятадуудтай гар нийлэн ажиллуулж буй “Болд төмөр Ерөө гол” компани Ерөөгийн төмрийн хүдрийн ашиглалтын лицензийг яаж авсан нь тун бүрхэг. Түүнчлэн хуулийг гууль болгож, өөрийн вант улсаа байгуулан төмөрийн хүдрийг татваргүй шахам урд хөрш рүү зөөвөрлөж, дур зоргоороо авирлаж буй тус компанийн асуудал урт нэртэй хуулийн хаагуур, хэний дэмжлэгээр зөрж өнгөрсөн нь бас л сонин. Энэ мэт анхаарал татсан эл компанийн талаарх олон баримт нотолгоог бид үргэлжлүүлэн хүргэх болно.
Эх сурвалж: "Нийгмийн толь" сонин
http://www.unen.mn/content/20689.shtml
Б.Дэлгэрсайханыг татварын хэргээр шалгуулах хүсэлт хүргүүлжээ
Дорнын говь” компанийн захирал Б.Дэлгэрсайханыг татварын хэргээс зайлсхийсэн гэх үндэслэлээр ЭЦГ-ын Эдийн засгийн албанаас УМБГ-ын Эдийн засгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтэст эрүүгийн хэрэг үүсгүүлэн шалгуулах хүсэлт хүргүүлсэн байна.
Эх сурвалжийн мэдээлснээр, түүнийг “Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сум дахь төмрийн ордноос төмөр замаар хүдэр тээвэрлэн БНХАУ руу хил давуулан зөөхдөө вагоны даацын хэмжээг багасган гаальд мэдүүлж онц их хэмжээний татвараас зайлсхийсэн байж магадгүй. Тиймээс шалгаж үзэх нь зөв”. Харин түүнийг өнгөрсөн долоо хоногт ШШГЕГ-ын харьяа Цагдан хорих 461 дүгээр ангид 72 цаг саатуулсан гэдгийг үгүйсгэв.
Ийнхүү Б.Дэлгэрсайханыг албан тушаал авлигын хэрэгт буруутган ийнхүү шалгаж байгаа юм байна. Түүнчлэн хавтаст хэрэг нээн шалгаж эхэлбэл, УМБГ-аас АТГ-тай хамтарч шалгаж магадгүй гэдгийг эх сурвалж хэлэв.
Б.Дэлгэрсайханы хувьд “Дорнын говь” компани нь “Болд төмөр Ерөө гол” компанитай хамтран “Дорнын төмөр зам” хэмээх компани байгуулж, 2008 оноос Ерөөгийн төмрийн ордыг УБТЗ-ын төв шугамд өөрсдийн хөрөнгөөр холбож, төмрийн хүдэр зөөх зориулалтаар 90 орчим км төмөр зам тавьжээ. 2008-2012 оны үед дээрх компани Тавантолгой-Сайншанд-Хөөт Чойбалсан-Эрээнцав чиглэлийн 1800 км замын төсөл хэрэгжүүлэн ажиллаж байжээ. Эх сурвалж www.wikimon.mn - See more at: http://www.wikimon.mn/content/48707.sht ... oTBZs.dpuf
.
DELGERSAIKHAN BORKHUU оффшор бүсэд нууц данстай нэгэн
https://offshoreleaks.icij.org/nodes/148893
- Дуулга
- Халих Хvслийн Жигvvр Гишvvн
- Бичлэгүүд: 1817
- Нэгдсэн: 12-р сар.31.12 1:30 pm
- Байршил: Үнэнээ хүлээх байцаагчийн өрөөнд ажиллаа хийж байна. Байцаалт авч байна.
- Contact:
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
энэ мань базар гүнгийн зохиосон хувиалдаан байсныг чи ер нь эрх биш мэднэ биз дээ.
Хубилай Хааны Их Мэргэн Гүнтэн
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
Дэлхийн нийт нарны эрчим хүч хураагдаж болох талбай, шар ба хүрэн нь хамгийн их илчтэй газрууд 6ш жижиг дугуй дүрснүүд нь дэлхийн одоогийн нийт цахилгааны хэрэглээг нараар хангаж болох хангалттай талбайг тэмдэглэж харуулсан. Дэлхийд ирдэг нарны илчийн ийм өчуухэн хэсгээр дэлхийн 7 тэрбум хүний цахилгааны хэрэгцээг хангах боломжтой. нийт 18 тераватт цахилгаан.

http://www.ez2c.de/ml/solar_land_area/
Delhiin ulsuudiin tsahilgaanii hereglee yalgaa:



http://www.ez2c.de/ml/solar_land_area/
Delhiin ulsuudiin tsahilgaanii hereglee yalgaa:


Сүүлийн удаа ttlc 3-р сар.18.14 6:12 pm-д засварласан, нийт 2 удаа засварласан.
sudalgaa
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
Бүгд нийлэд Европын нэг орны хэмжээтэй болж байна.ttlc написал:Дэлхийн нийт нарны эрчим хүч хураагдаж болох талбай, шар ба хүрэн нь хамгийн их илчтэй газрууд 5ш жижиг дугуй дүрснүүд нь дэлхийн одоогийн нийт цахилгааны хэрэглээг нараар хангаж болох хангалттай талбайг тэмдэглэж харуулсан. Дэлхийд ирдэг нарны илчийн ийм өчуухэн хэсгээр дэлхийн 7 тэрбум хүний цахилгааны хэрэгцээг хангах боломжтой. нийт 18 тераватт цахилгаан.
Knowledge...
- last_mogican
- Гал Дөл Гишvvн

- Бичлэгүүд: 1467
- Нэгдсэн: 12-р сар.22.06 4:58 pm
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
Bazar gun gedeg chin altain huderiin zahiral mun uu.Дуулга написал:энэ мань базар гүнгийн зохиосон хувиалдаан байсныг чи ер нь эрх биш мэднэ биз дээ.
- Дуулга
- Халих Хvслийн Жигvvр Гишvvн
- Бичлэгүүд: 1817
- Нэгдсэн: 12-р сар.31.12 1:30 pm
- Байршил: Үнэнээ хүлээх байцаагчийн өрөөнд ажиллаа хийж байна. Байцаалт авч байна.
- Contact:
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
last_mogican написал:Bazar gun gedeg chin altain huderiin zahiral mun uu.Дуулга написал:энэ мань базар гүнгийн зохиосон хувиалдаан байсныг чи ер нь эрх биш мэднэ биз дээ.
ийм IQ муутай улсууд гэж байдаг аа?
Хубилай Хааны Их Мэргэн Гүнтэн
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
Испани дахь нарны цахилгаан станц. 20000 өрхийг цахилгаанаар хангах хүчин чадалтай.

Испани европын хамгийн нарлаг улс бөгөөд нийт хэрэглээний 12 хувийг нарны станцаас гаргаж байна. 2020 он гэхэд 10000 мегаватт эрчим хүч гаргаж авахаар төлөвлөж байна. Андасол нарны цахилгаан станц.

АНУ - ын нарны эрчим хүчний хэрэглээ нийт хэрэглээний 1 хувьд ч хүрдэггүй байна. Abengoa компани 300 мегаватт буюу 220000 өрхөд хүрэлцэхээр эрчим хүч үйлдвэрлэх цамхагууд бүтээхээр ажиллаж байна. Зурган дээр харагдаж буй цамхаг бол өдөр бүр 6000 өрхийг эрчим хүчээр хангах хүчин чадалтай. Севилла хотын ойролцоо байдаг.


Испани европын хамгийн нарлаг улс бөгөөд нийт хэрэглээний 12 хувийг нарны станцаас гаргаж байна. 2020 он гэхэд 10000 мегаватт эрчим хүч гаргаж авахаар төлөвлөж байна. Андасол нарны цахилгаан станц.

АНУ - ын нарны эрчим хүчний хэрэглээ нийт хэрэглээний 1 хувьд ч хүрдэггүй байна. Abengoa компани 300 мегаватт буюу 220000 өрхөд хүрэлцэхээр эрчим хүч үйлдвэрлэх цамхагууд бүтээхээр ажиллаж байна. Зурган дээр харагдаж буй цамхаг бол өдөр бүр 6000 өрхийг эрчим хүчээр хангах хүчин чадалтай. Севилла хотын ойролцоо байдаг.

Inflation is hidden tax
- TESLA
- Дархлагдсан Гишvvн

- Бичлэгүүд: 1296
- Нэгдсэн: 10-р сар.15.09 6:27 pm
- Байршил: FB-т Satoshi Nakamoto гэсэн нэрээр явж бна
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
Microsoft корпораци FBI-д хүссэн бүх мэдээллийг нь худалддаг болох нь сая илчлэгдээд бөөн юм болж байна.
гэтэл манайхан Microsoft-той хамтарч бүх баримт бичгээ "ухаалагжуулах" гээд байдаг.
уул нь зөв санаа л даа. гэхдээ нь хэнтэй хамтрахаа зөв сонгохгүй чононд мах хадгалуулж байх шиг байна.
гэтэл манайхан Microsoft-той хамтарч бүх баримт бичгээ "ухаалагжуулах" гээд байдаг.
уул нь зөв санаа л даа. гэхдээ нь хэнтэй хамтрахаа зөв сонгохгүй чононд мах хадгалуулж байх шиг байна.
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
Enetheg end mash ashigtai bairlald baigaa biz suuliin 4 jiliin dotor Enethegiin narnii erchim huchinii uildverlel 1000 dahin ussun genee. google newsees harj bolno. Tsaash 3 jild 2000 dahin usgunu gej bn.LeRoy написал:Бүгд нийлэд Европын нэг орны хэмжээтэй болж байна.ttlc написал:Дэлхийн нийт нарны эрчим хүч хураагдаж болох талбай, шар ба хүрэн нь хамгийн их илчтэй газрууд 5ш жижиг дугуй дүрснүүд нь дэлхийн одоогийн нийт цахилгааны хэрэглээг нараар хангаж болох хангалттай талбайг тэмдэглэж харуулсан. Дэлхийд ирдэг нарны илчийн ийм өчуухэн хэсгээр дэлхийн 7 тэрбум хүний цахилгааны хэрэгцээг хангах боломжтой. нийт 18 тераватт цахилгаан.
Ene deerh zurgand bas neg tom aldaa baigaa. Edgeer jijig duguinuud n 8%-iin boditoi ajildag narnii havtangaar tootsoolj talbaig burhsen baigaa harin odoogiin Mongoliin malchidad taraadag narnii havtan chine 15%-iin boditoi ajillaj buyu narnii gerliin 15%-iig tsahilgaan bolgodog iluu bolovsrongui havtanguud. Teheer onoodriinhoor uzvel deerh 6sh jijig duguinuud 2 dahin jijgseh yostoi yum shuu!! Delhiid irdeg Niit narnii ilchiin 2,5% n l buh togiig hangah bolomjtoi.
Сүүлийн удаа ttlc 3-р сар.23.14 11:46 am-д засварласан, нийт 1 удаа засварласан.
sudalgaa
- Дуулга
- Халих Хvслийн Жигvvр Гишvvн
- Бичлэгүүд: 1817
- Нэгдсэн: 12-р сар.31.12 1:30 pm
- Байршил: Үнэнээ хүлээх байцаагчийн өрөөнд ажиллаа хийж байна. Байцаалт авч байна.
- Contact:
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
SA написал:Испани дахь нарны цахилгаан станц. 20000 өрхийг цахилгаанаар хангах хүчин чадалтай.
Испани европын хамгийн нарлаг улс бөгөөд нийт хэрэглээний 12 хувийг нарны станцаас гаргаж байна. 2020 он гэхэд 10000 мегаватт эрчим хүч гаргаж авахаар төлөвлөж байна. Андасол нарны цахилгаан станц.
АНУ - ын нарны эрчим хүчний хэрэглээ нийт хэрэглээний 1 хувьд ч хүрдэггүй байна. Abengoa компани 300 мегаватт буюу 220000 өрхөд хүрэлцэхээр эрчим хүч үйлдвэрлэх цамхагууд бүтээхээр ажиллаж байна. Зурган дээр харагдаж буй цамхаг бол өдөр бүр 6000 өрхийг эрчим хүчээр хангах хүчин чадалтай. Севилла хотын ойролцоо байдаг.
загварчин гэж бүхэл бүтэн айрми ардан зогсож байдаг гэж дуулсан юм байна.
Хубилай Хааны Их Мэргэн Гүнтэн
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
Системийн учрыг олохын тулд бүх нийтээрээ уншдаг байх хэрэгтэй. Хэрвээ системийн хянадаг хэвлэл мэдээллийг л хараад байвал манангаас хэзээ ч гарахгүй. Системийн хянадаг хэвлэл мэдээлэл бол зөвхөн өөрсөддөө ашигтай мэдээллийг иргэдэд суулгах. Ер нь бидэнд суулгасан энэ бүх мэдээллүүд, сургалт, суртал ухуулга, үзэл баримтлал огт байхгүй байсан бол бид өөрсдөө ямар хүн болж төлөвших байсан бэ гэдэг нь их л сонин. Массыг удирдахын тулд өөрсдийн зохиосон үзэл баримтлал, нийгмийн хэв хэмжээнд хүнийг хайрцаглаж системийг хамгаалдаг олон хүн төрүүлэх. Тэгэхээр юугаа ч мэдэхгүй маш олон хүмүүс өөрсдөө системийг өмөөрөөд эхэлдэг. Тэгэхээр өөрсдийн хийх ёстой ажлаа бусдаар хийлгээд өөрсдөө дандаа хөшигний цаана үлдээд байдаг. Хүмүүсийг зэвсэгийн хүчээр барьж болохгүй гэдгийг бүүр эртний Египетийн үеээс ноёлогч анги мэддэг байсан. Тийм болохоор л шашин, үзэл суртлыг маш хүчтэй хөгжүүлж ирсэн. Дарангуйллын хамгийн гол амин сүнс нь гэвэл боол хэзээ ч өөрийгөө боол гэдгээ мэддэггүй байх ёстой тийм үзэл юм. Хүмүүст боолчлогдож байна гэдгээ ухааруулахгүйн тулд эрх чөлөө, өөрийнхөө төлөө ажиллаж байна гэсэн зүүд зэрэглээг бий болгох. Нэг үгээр хэлбэл хүзүүндээ байгаа гинжээр тоглож буй тийм хүн юм. Хамгийн сайн боол бол өөрийгөө боол гэдгээ ухаардаггүй боолыг хэлнэ гэж үг бий.
Систем иргэдийг буруу зам руу түлхэхээр программчлагдсан байгаа. Хаа сайгүй эрх тэгш бус байдал үүсгэх замаар. Тэгэхээр хүн шударгаар яваад нэмэргүй юм байна гэдэг дүгнэлтэнд хүрдэг. Тэгээд буруу замаар орно. Нэгэнт орвол гарах гарцгүй. Гарвал л өөрөө буруутчих гээд. Ингэж л системд үхэн үхтлээ зүгтгэдэг боолуудыг бий болгоно. Одоо системд зүгтгэж байсан олон банкирууд амиа хорлож байна. Систем хүнийг гарцгүй болгож байгаан. Сүүлийн нэг сард гэхэд баруунд 13 банкир амиа хорлолоо.
Систем иргэдийг буруу зам руу түлхэхээр программчлагдсан байгаа. Хаа сайгүй эрх тэгш бус байдал үүсгэх замаар. Тэгэхээр хүн шударгаар яваад нэмэргүй юм байна гэдэг дүгнэлтэнд хүрдэг. Тэгээд буруу замаар орно. Нэгэнт орвол гарах гарцгүй. Гарвал л өөрөө буруутчих гээд. Ингэж л системд үхэн үхтлээ зүгтгэдэг боолуудыг бий болгоно. Одоо системд зүгтгэж байсан олон банкирууд амиа хорлож байна. Систем хүнийг гарцгүй болгож байгаан. Сүүлийн нэг сард гэхэд баруунд 13 банкир амиа хорлолоо.
Inflation is hidden tax
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
Еврейчүүдийг анх гаргаж авсан хүмүүс нь эртний египетчүүд юм. Арабын малчин омог болох семитчүүдийг цөлд 40 жил амьдруулсан байдаг. Цөлд байх хугацаандаа олон ахмад семитчүүд цөлийн халууныг даалгүй үхэж зөвхөн залуучууд хүүхдүүд үлджээ. Тэдгээр залуучууд хүүхдүүд өвөг дээдсийнхээ түүхийг хэзээ ч дуулж байгаагүй юм. Харин өдөр нь улс төр, цэргийн дасгал сургуулилт хийж байв. Шөнө нь харин Мозес тэдний тархийг ертөнцийн эзний тухай түүхээр угааж байв. Тэднийг бурхнаас заяагдсан, бүх дэлхийг эзлэх хувьтай гэдэгт итгүүлсэн юм. Египетчүүдийн семитүүд дээр хийж байсан хамгийн чухал ажиллагаа бол төрснийх нь дараах 8 дахь хоног дээр тээрхийнийх нь арьсыг авах. Тухайн үедээ маш бохир орчинд чулуу эсвэл хүрэл хутгаар энэ үйлдлээ нялх хүүхэд дээр хийж байв. Нялх хүүхдийн тээрхийний арьсыг 8 дахь хоног дээр нь авсанаар тэр бяцхан хүний тархи хэсэг хугацаанд зогсонги байдалд орно. Уг нь бол хүүхэд төрсөн цагаасаа хойш бүх зүйлийг байгалийн жамийн дагуу бодитоор хүлээж авах ёстой. Эхийн хайр энхрийллийг мэдэрч, хөхний сүүгээр хооллох ёстой. Арьсаа огтлуулсан хүүхэд аливааг бодитоор мэдэрч суралцах чадамжаа алдана. Бохир орчинд шарх нь өвчилж, загатнах бөгөөд тархинийх нь үйл ажиллагаа зөвхөн тэр хэсэгтээ л төвлөрнө. Ийм хүмүүс маш дуулгавартай болно. Ингэж египетчүүд өөрсөддөө хэрэгтэй жинхэнэ био роботуудыг бүтээж чадсан юм. Исламын шашинтнууд арай хожуу буюу 8 настайд нь арьсыг нь авдаг. Энэ үеэс эхлэн египетийн кланууд еврейн ард нуугдах болжээ. Бүх л зүйлд еврейг буруутгах бөгөөд харин жинхэнэ эзэд нь ард нь үлддэг. Бараг 2 мянганы дараа еврейчүүдийг Палестинд авчирж суурьшуулсан нь зүгээр ч нэг явдал биш юм. Сөргөлдөгч кланууд еврейчүүдийг бөөгнүүлж тэдний эздийн хүчийг сулруулах оролдлого юм. Орчин үед дэлхий даяар хэрэглэж буй үүнтэй төстэй арга бол нялх хүүхдэд вакцин тарих нэрийдлээр хүүхдийн далд ухамсарт нөлөөлөх.
Inflation is hidden tax
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
Mongoliin Halh goliin 270000 ga gazriig Umnud Solongosuud zuvhun uuriinhuu nogoo tarialangiin heregtseeg Mongoliin hyamd ajillah huch ba shimtei hurs usiig ashiglaj urguulj hariinhnii hunsnii heregtseeg hangah gej baigaa tuhai gadnii turiin bus baiguullaguud ba Angliin Guardian sonind delgesen baina. Uuniig tuhain uyed 2011 ond S.Batboldiin zasgiin gazar Solongosuud manaid tusalj baigaa gej shal hudlaa irgediin tarhiig ugaaj heleed 99 jileer tureesluuleed mungu n S.Batboldiin halaasand orson yumuu Elbegdorjiin halaasand orson yumuu ayultai tom hulgai luivariin ajillagaa bolchij.
http://farmlandgrab.org/post/view/8913- ... -grow-food
http://image.guardian.co.uk/sys-files/G ... NDGRAB.pdf
http://www.theecologist.org/News/news_a ... bsite.html
Hyatad, Solongos, Yopon n jijig gazartai ih huntei uhciraas busdiin gazriig ashiglaj hunsee hangah dald maygiin ajillagaa nileen yavagddag uund n tuhain uyiin oligarh yurunhii said baisan S.Batbold ba semhen nairaachin Elbegdorj nar nileen hutgaldaad Mongoliin hamgiin urjil shimtei gazriig hariinhnii hunsnii heregtseend 99 jileer ugsun baina.
2011 ond S.Batbold genet 900 say dolloriin hurungetei geed genet hurungu n olon dahin ussun baisan uuntei holbootoi yumuu.
Hamgiin zavaan n Mongold dotoodod bolhoor Solongosuud Mongoliin tarialaltand tusalj baigaa gesen huuramch medeelel taraagaad unendee Solongosuudiin strategiin heregtseend 99 jileer hudaldsan asar zavaan gemt hereg yavagdaj!
Zurgan deer darj tomruul!
http://farmlandgrab.org/post/view/8913- ... -grow-food
http://image.guardian.co.uk/sys-files/G ... NDGRAB.pdf
http://www.theecologist.org/News/news_a ... bsite.html
Hyatad, Solongos, Yopon n jijig gazartai ih huntei uhciraas busdiin gazriig ashiglaj hunsee hangah dald maygiin ajillagaa nileen yavagddag uund n tuhain uyiin oligarh yurunhii said baisan S.Batbold ba semhen nairaachin Elbegdorj nar nileen hutgaldaad Mongoliin hamgiin urjil shimtei gazriig hariinhnii hunsnii heregtseend 99 jileer ugsun baina.
2011 ond S.Batbold genet 900 say dolloriin hurungetei geed genet hurungu n olon dahin ussun baisan uuntei holbootoi yumuu.
Hamgiin zavaan n Mongold dotoodod bolhoor Solongosuud Mongoliin tarialaltand tusalj baigaa gesen huuramch medeelel taraagaad unendee Solongosuudiin strategiin heregtseend 99 jileer hudaldsan asar zavaan gemt hereg yavagdaj!
Zurgan deer darj tomruul!
- Хавсралтууд
-
- Gazar.jpg (150.69 KiB) 1499 удаа үзсэн
sudalgaa
- last_mogican
- Гал Дөл Гишvvн

- Бичлэгүүд: 1467
- Нэгдсэн: 12-р сар.22.06 4:58 pm
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
наад асуудалыг чинь учир мэдэх хүмүүс Эби, Бадамжунай 2-ын хийсэн ажил л гэдэг юм . Санаж байгаа бол Эби 2009 оны сонгуулийн шоуны үеэр шуугиад байсан Солонгосчуудтай бичлэг дээр байгаа хүмүүсийг сонирхоод үзээрэй. 2 солонгос нь монголд Koica-гийн шугамаар ирж байсан гэдэг юм билээ.
- thugz
- Эртний Эрдэнэ Гишvvн

- Бичлэгүүд: 628
- Нэгдсэн: 9-р сар.29.05 11:51 am
- Байршил: blah......blah......blah
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
Elbegeeg mongoliin gazriig solongoschuudad 100 jileer tvreeslvvleh gj bna gej aimar ih shuugij bgad tegesheed duugvi bolson, tgvel vnen l bjde
Do it!!!
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
hen ogson ni medehgui gehdee ogohiin huvid ogtson l yum shig baina daa.
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
Пивыг жинхэнэ эрчүүдийн ундаа мэтээр рекламдах болсон. Үнэндээ нь пиво нь эр хүний гэх бүх шинжүүдийг үгүй хийдэг байна. Пиво эр хүний гормоны тэнцвэрийг алдагдуулах бөгөөд эстрогеныг ихэсгэнэ. Тэгсэнээр тааз хэвлийгээрээ тарган эрчүүд олноороо бий болно. Пиво эр бэлгийн эс буурахад ч нөлөөлдөг байна. Пиво уудаг эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүсийн бие эр ч биш эм ч биш төрхөнд орно.
Пиво тогтмол хэрэглэдэг эрчүүдийн бие яваандаа ийм хэлбэрт шилждэг байна. Пиво хэрэглэдэг эрчүүд бодисын солилцоо нь буурч хавчиг мөртэй, өргөн таазтай. Алкоголь их хэрэглэсэнээр эр хүний бэлгийн амьдрал хямрах бөгөөд яваандаа хөвчрөх чадвар нь буурна. Сэтэрхий уруултай эсвэл дебиль хүүхэд төрөх зам нээгдэнэ.

Пиво хэрэглэдэг эмэгтэй хүн хэвлийгээрээ таргалах бөгөөд цээж, мөр нь эрэгтэй хүн шиг өргөн болно.

Монголчууд түүхэндээ олон том тулаанд ялалт байгуулж байсан. Харин бид одоо бүх нийтээрээ архинд ялагдаж байна. Сэтгэлийн хатаа харуулах цаг болжээ. Хүйтэн дайн буюу мэдээллийн дайнд ялагдаж олон сайхан залуучуудаа алдмааргүй байна. Архичид, алкогольноос хараат болсон хүмүүс гэхээр нийтээрээ нөгөө гудамжны бөбө нараар ойлгоод байдаг. Гэтэл энэ эмгэг бүх давхаргад байна. Хүүхдүүд, оюутан, залуучууд, ажил эрхэлдэг хүмүүс гээл. Гол нь тийм давхаргын хүмүүс хэзээ ч хараат гэдгээ хүлээн зөвшөөрдөггүй. Би ажилтай амьдралтай, гэр бүлтэй, өөрийн бизнестэй, байр сууриа олсон гэдэг бодлоор өөрийгөө хуурдаг. Үнэндээ согтууруулах бодис нь эздээ голохгүй бөгөөд аль ч давхаргын хүнийг өөрөөсөө бүрэн хараат болгох чадалтай юм.
Бас хүмүүсийн өөрсдийгөө хараат бус гэдгээ үгүйсдэг түгээмэл үг нь "зохистой хэрэглээ". Ямар ч хорны төрлийнг зүйлд зохистой хэрэглээ гэж байхгүй. Аливаа хорны төрлийн зүйлс гагцхүү анагаах ухааны үүднээс л хэрэглэгддэг. Эрүүл байж л эм уугаад бие ээ муутгаад байгаатай архи уух нь яг ижил зүйл юм. Ер нь аливаа корпорацийн арга барил бол, бодит байдлыг ухамсарладаггүй зөвхөн өөрийгөө өмөөрдөг бүлэг хүмүүсийг бий болгох. Тийм тохиолдолд корпорациуд дандаа хөшигний ард үлдэх бөгөөд өөрсдийн зорилгоо хүмүүсээр өөрсдөөр нь биелүүлчиж байгаан. Өөрсдийн хянадаг хэвлэл мэдээлэл, эрүүл мэндийн байгууллагуудаар архи, вино, пивоны зохистой хэрэглээг сурталчлах бөгөөд хүмүүс мэргэжлийн хүмүүст итгэхээсээ илүүтэйгээр сонин сэтгүүлийн нийтлэл, цуу ярианд итгэх хандлагатай байдаг. Ингэж массын сэтгэл зүйг өөрийгөө өмөөрөгч болгоно. Ямар ч архичин хүн, эсвэл муу зуршилтай хүнийг хараад байгаарай. Өөрийгөө хамгаалах шалтаг заавал олж хэлж чаддаг.
Пиво тогтмол хэрэглэдэг эрчүүдийн бие яваандаа ийм хэлбэрт шилждэг байна. Пиво хэрэглэдэг эрчүүд бодисын солилцоо нь буурч хавчиг мөртэй, өргөн таазтай. Алкоголь их хэрэглэсэнээр эр хүний бэлгийн амьдрал хямрах бөгөөд яваандаа хөвчрөх чадвар нь буурна. Сэтэрхий уруултай эсвэл дебиль хүүхэд төрөх зам нээгдэнэ.

Пиво хэрэглэдэг эмэгтэй хүн хэвлийгээрээ таргалах бөгөөд цээж, мөр нь эрэгтэй хүн шиг өргөн болно.

Монголчууд түүхэндээ олон том тулаанд ялалт байгуулж байсан. Харин бид одоо бүх нийтээрээ архинд ялагдаж байна. Сэтгэлийн хатаа харуулах цаг болжээ. Хүйтэн дайн буюу мэдээллийн дайнд ялагдаж олон сайхан залуучуудаа алдмааргүй байна. Архичид, алкогольноос хараат болсон хүмүүс гэхээр нийтээрээ нөгөө гудамжны бөбө нараар ойлгоод байдаг. Гэтэл энэ эмгэг бүх давхаргад байна. Хүүхдүүд, оюутан, залуучууд, ажил эрхэлдэг хүмүүс гээл. Гол нь тийм давхаргын хүмүүс хэзээ ч хараат гэдгээ хүлээн зөвшөөрдөггүй. Би ажилтай амьдралтай, гэр бүлтэй, өөрийн бизнестэй, байр сууриа олсон гэдэг бодлоор өөрийгөө хуурдаг. Үнэндээ согтууруулах бодис нь эздээ голохгүй бөгөөд аль ч давхаргын хүнийг өөрөөсөө бүрэн хараат болгох чадалтай юм.
Бас хүмүүсийн өөрсдийгөө хараат бус гэдгээ үгүйсдэг түгээмэл үг нь "зохистой хэрэглээ". Ямар ч хорны төрлийнг зүйлд зохистой хэрэглээ гэж байхгүй. Аливаа хорны төрлийн зүйлс гагцхүү анагаах ухааны үүднээс л хэрэглэгддэг. Эрүүл байж л эм уугаад бие ээ муутгаад байгаатай архи уух нь яг ижил зүйл юм. Ер нь аливаа корпорацийн арга барил бол, бодит байдлыг ухамсарладаггүй зөвхөн өөрийгөө өмөөрдөг бүлэг хүмүүсийг бий болгох. Тийм тохиолдолд корпорациуд дандаа хөшигний ард үлдэх бөгөөд өөрсдийн зорилгоо хүмүүсээр өөрсдөөр нь биелүүлчиж байгаан. Өөрсдийн хянадаг хэвлэл мэдээлэл, эрүүл мэндийн байгууллагуудаар архи, вино, пивоны зохистой хэрэглээг сурталчлах бөгөөд хүмүүс мэргэжлийн хүмүүст итгэхээсээ илүүтэйгээр сонин сэтгүүлийн нийтлэл, цуу ярианд итгэх хандлагатай байдаг. Ингэж массын сэтгэл зүйг өөрийгөө өмөөрөгч болгоно. Ямар ч архичин хүн, эсвэл муу зуршилтай хүнийг хараад байгаарай. Өөрийгөө хамгаалах шалтаг заавал олж хэлж чаддаг.
Inflation is hidden tax
- last_mogican
- Гал Дөл Гишvvн

- Бичлэгүүд: 1467
- Нэгдсэн: 12-р сар.22.06 4:58 pm
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
Дунд сургуулийн хүүхэд “Тендер авч өгөөд таван хувийг нь авъя” гэж ярьдаг болж
-ТЕНДЕРИЙН НАЙМАА ДАРГА НАРЫН ХҮРЭЭНЭЭС ХАЛИАД ЗАХ ДЭЭР ГАРЧИХЛАА-
Энэ төрөөс сүүлийн жилүүдэд "Хураана, нураана, хаана, бооно" гэдэг үг ихэвчлэн гарах болсныг бизнес эрхлэгчид ярьдаг. Ардчиллынхан бүх шатанд эрх барих болсон үеэс хурган дарга нарт өгөх авлигын хэмжээ ч өсчээ. МАН-ын үед тендер авахын тулд нэг даргыг авлигаддаг байсан бол АН-ын үед тэр даргын доор ажиллаж байгаа бүх ажилтнуудын гарыг цайлгах шаардлагатай болж өөрчлөгдсөн байна. Энэ талаар нэгэн компанийн захирал ний нуугүй ярилаа. Бизнесийг нь эрсдэлд оруулахгүйн тулд ярилцлага өгсөн эрхмээ нууцалж байна.
-Танай компани олон жил тендер авсан даа. Тэгэхээр төрийн мөнгөөр ажил гүйцэтгэхийн зовлон, жаргалыг сайн мэднэ биз?
-Манайх барилгын чиглэлээр ажилладаг компани. Арав шахам жил тендерийн ажил гүйцэтгэж ирсэн. Жижиг ажлаас их мөнгөн дүнтэй том ажил хүртэл цөөнгүй ажил хийлээ. Ёстой л болохоос нь болохгүйг хүртэл үзэж байна гэхэд буруудахгүй байх. Өнгөрсөн жилээс төрийн мөнгөөр ажил хийнэ гэдэг улам бүр яггүй болж эхэллээ. Нөхцөл байдал ч дордсоор байгаа.
-Нөхцөл байдал гэж та юуг хэлж байна вэ?
-Тендер чинь авлигадахгүй бол бүтдэггүй ажил. Өмнө нь ч авлига байсан. Одоо ч байгаа. Харин одоо бол авлигын нөхцөл нь улам бүр муудаад байна. Өрсөлдөгчгүй тендерт бид шалгарч л байсан. Тийм нөхцөлд авлига яригдахгүй л дээ. Харин нийслэл болон дэд бүтэц хөгжсөн аймгийн төв, зам дагуух газруудад эсвэл төсөв мөнгө сайтай ажил дээр өрсөлдөөн ихтэй байдаг. Тийм тохиолдолд авлига өгч байж л ажлаа бүтээнэ шүү дээ. Өмнө нь нэг яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга юм уу, хариуцсан хэлтсийн дарга, үнэлгээний хорооны даргатай "яриад" болгочихдог байлаа.
-Өмнөх засгийн үед тендерийнхээ хэдэн хувиар "ярих" уу?
-Хүмүүсийн ярьдаг шиг арав, хорин хувь арай ч биш. Эхэндээ хоёр, гурван хувь ч юм уу тодорхой мөнгө яригддаг байлаа. Харин засаг солигдсоны дараа бүр арай дэндлээ. Тендер ярьдаг, түүнд ойр хавийнхан нь холбогдсон бүхэн авлига нэхэж байна шүү дээ. Их сургуулийн багшийн маань дунд сургуульд сурдаг охин над руу утсаар "Тендер авах уу. Таван хувийг нь өгнө гэвэл тендер авч өгье" гэж ярих жишээний. Тэгтэл тэр охины найз бандийн ээж яаманд ажилладаг юм гэнэ. Ингээд л найз залуугийнхаа ээжээр дамжуулаад тендер авч өгөөд ашиг олно гэж байна шүү дээ. Тендер авах ажил ингэж гудамжинд гарлаа. Өмнө нь арай ч арван жилийн хүүхэд "Тендер аваад өгье. Ажил болгоё. Хүнтэй яриад өгье" гэж ярьдаггүй байлаа. Гэтэл ардчиллынхан төрийн эрх авснаас хойш тендерийн наймаа гудамжинд, зах дээр гарчихлаа. Хүн бүр тендер ярьдаг болсныг та бүхэн ч ажиглаж байгаа байх. Өдийд тендер зарлагддаг үе л дээ. Ийм ид үед "Тендер авах уу", "Тэнд ийм таньдаг хүн байна" гэж маш олон хүн ярих боллоо. Холбоо харилцаа хөгжөөд ирэхээр хүмүүсийн холбоо сүлбээ өргөждөг юм уу. Тэр шугамаараа тендерийн ажил хийдэг хүмүүсээ олоод л санал тавиад байдаг бололтой юм. Ингэж гудамжинд тендер яриад, ажлаа бүтээгээд хувиа аваад байдаг эсэхийг мэдэхгүй.
-Дунд сургуулийн хүүхэд тендерийн наймаа хийе, таван хувийг нь өг гэж ярьсан гэхээр өмнө нь ийм наймаа хийж байсан бололтой?
-Надад бол таван хувийг нь өг гэсэн. Тэр охины найз хөвгүүний ээж ямар албан тушаалтай, яаж нөлөөлөхийг мэдэхгүй шүү дээ. Тэр хүүхэдтэй яриад "за" болчихлоо гэхэд өөр нэг хүн дахиад л над руу ярина шүү дээ. Тэгэхэд нь "Өө, би тэр хүнтэй ярьчихсан" гэх боломж байдаггүй. Жишээлбэл, Үнэлгээний хорооны даргын нарийн бичиг нэг компанитай холбогдоод таван хувь авахаар тохирчихлоо. Ингээд дэмжээд байсан хэрнээ дарга нь зөвшөөрөхгүй бол нөгөө компани даргатай дахиад "ярих"-аас өөр аргагүй болно. Тэгэхдээ "Би танай нарийн бичигт таван хувь өгөхөөр болчихсон. Та хоёр хуваачих уу" гэх боломж байхгүй. Нөгөө дарга дахиад л таван хувь ярина. Ингэсээр байгаад нөгөө тендерийн арав, хорин хувь авлигад явчихаар юугаараа байшин барих билээ.
-Худалдан авах ажиллагааны газар байгуулаад тендерийн наймааг цэгцэлчихлээ гэсэн худлаа юу. Яагаад зах дээр гарчихав?
-Харин ч дарга нарын хүрээнээс халиад зах дээр гарчихлаа. Дээр нь Худалдан авах ажиллагааны газарт олон талын төлөөлөл байдаг. Өмнө нь нэг яамнаас зарласан тендер байлаа гэхэд тухайн яамныхан л тендерийн үнэлгээний хорооны комисс байгуулчихдаг байсан. Харин одоо Улсын худалдан авах ажиллагааны газар байгуулагдсанаар үнэлгээний хороонд яамны төлөөллөөс гадна төрийн бус байгууллага, худалдан авах ажиллагааны төлөөлөл ордог болсон. Ингэж олон талаас төлөөлөл орох тутам тендерийн наймаа зах руу гарах нь ихэсч байгаа хэрэг. Төрийн бус байгууллагын нөхөр гэхэд ямар нэгэн сонирхолтойгоор үнэлгээний хороо руу давхиж ороод, оролцож байгаа компаниудтай холбоо тогтоох гэж оролдох жишээтэй.
-Энэ засгийн үед албан тушаал дээр суусан хүн бүр авлига авахыг боддог. Тэр хэрээр бизнес эрхлэгчдэд дарамттай болжээ, янз нь?
-МАН-ын үед дарга нь ажлаа мэддэг, аргалж чаддаг байж. Хуучин даргыг нь аргалчихсан байхад асуудал гардаггүй байж. Харин энэ засгийн үед өчнөөн мөнгө өгөөд тендер авлаа гэхэд араас нь дандаа хэл ам дагуулна. Туршлагагүй, ажлаа мэддэггүй баахан нөхдүүд л төрийн албанд очиж. МАН-ын дарга нар тендерт шалгаруулаад, гэрээг нь байгуулаад эхний санхүүжилт орсны дараа авлигаа нэхдэг байлаа. Гэтэл одоо нөхдүүд худлаа үнэн шалгарсан нэр дуулгаад л мөнгөө нэхэж эхэлдэг. Өрсөлдөгчдийн нэг шүүхэд хандаад тендер цуцлагдвал яах билээ. Мөнгөө аваагүй байж зургаан хувийг яаж өгөх билээ. Авлига авахдаа хүртэл тийм увайгүй байх юм. Муу юманд хүртэл зарчим байх хэрэгтэй биз дээ. Одоогийн дарга нарт хүн чанар, зарчим ерөөсөө алга.
-Их мөнгөн дүнтэй тендер авахын тулд эхлээд хэнтэй ярьж, хэдэн хүн авлига өгөх шаардлага гардаг вэ?
-Тендерийн үнэлгээний хороо ойролцоогоор тав зургаан гишүүнтэй. Тэр бүртэй л ярих шаардлага гарна. МАН-ын үед дарга нар нь эрх мэдэлтэй, хүчтэй байж. Даргатай нь "ярьчихсан" байхад тэр хүн доод хүмүүсээ бүгдийг нь барьдаг, ямар ч асуудал гаргадаггүй байлаа. Харин одоо үнэлгээний хорооны гишүүн бүр ямар нэгэн байдлаар тендерт оролцсон компанитай холбоо тогтоодог болсон. "Танайх болох гээд байна. Гэхдээ л...", "Уг нь танайх болчихсон л юм байна. Гэхдээ л..." гээд шантаажилж байгаа юм шиг ярих жишээтэй.
-Даргад өгдөг байсан шигээ мөнгийг таван хүнд өгдөг болсон гэсэн үг үү?
-Ер нь тиймэрхүү. Хуучин даргатай "яриад" бэлэг сэлт, мөнгөө өгчихнө. Дарга цаашаа бүх асуудлаа зохицуулчихдаг байсан. Гэтэл одоо тэр олон хүнтэй уулзах, тэр олон хүний эвийг олж харьцах шаардлага гарна. Тендерт оролцоно, ялна, барилгаа барина гэдэг маань маш их цаг хугацаа шаарддаг. Тийм болохоор нөгөө хүмүүстэй ямар нэгэн байдлаар муудалцаж болдоггүй зовлонтой. Жишээлбэл, үнэлгээний хорооны гишүүдийн гурав нь манай компани руу ярилаа гэж бодъё. Тэдний хоёрт нь "юм" өгчихөөд нэгийг нь үлдээчихээд тендерээ авч болно. Харин дараа нь нөгөө үлдсэн нөхөр өс санаад, гэдийгээд эхэлдэг. Саяхан манай нэг танил тендер авахаар болж. Нэг компанитай өрсөлдөөд үнийн саналаараа ялсан байна. Өөрөөр хэлбэл, бүх нөхцөл шаардлагыг хангаад шалгарахад бэлэн байх үедээ үнэлгээний хорооны гишүүдийн тал хувьд нь авлига өгч л дээ. Тэгэхгүй бол "Өндгөөс ч өө гаргана" гэдэг шиг зүйл болоод хасагдана шүү дээ. Тиймээс тал хувьд нь нөлөөлөөд ажлаа бүтээчихсэн байтал үнэлгээний хорооны өөр нэг нөхөр бичиг баримтаас нь нэг юм гаргаж ирээд л "Танай энэ бичиг дутуу байна. Тэдний дотор бэлэн болгохгүй бол тендерийг чинь хүчингүй болголоо" гээд ярьж эхэлсэн. Тэгтэл тэр хүнийг таньдаг өөр нэг нөхөр бас яриад "Тэд миний таньдаг, нөлөөлж чадах хүн байгаа юм. Танайх шалгарчихаад байхад тийм асуудал гараад байгаа юм байна" гээд ярьдаг болсон гэж байгаа юм. Энэ нь "Танайх ажил хийх гэж байгаа юм байна. Тусалъя" гэсэн сэтгэл огтоос биш. Ямар нэгэн байдлаар тендерт оролцож байгаа компанийг шантаажилж, мөнгө авах л гэсэн оролдлого. Тэрийгээ ч бүтээж байж санаа нь амардаг.
-Нэг мэргэжилтэн ингэж шантааж хийхдээ тендерийн хэдэн хувийг авна гэх үү. Жишээлбэл, даргад тэдэн хувь, үнэлгээний хорооны гишүүдэд тэдэн хувь гэсэн тогтсон тариф байх уу?
-Өгсөн мөнгийг бага гэж чамлана. Нийслэл дээр хамгийн доод тал нь үнийн дүнгийн зургаан хувь гэж ярьдаг. Энэ бол тендерт оролцоогүй байх үеийн ханш шүү дээ. Оролцохоор дахиад ярьж эхэлнэ шүү дээ. Нэг тэрбум төгрөгийн тендер авлаа гэхэд хамгийн багадаа 60 сая төгрөгийг авлигад өгнө гэсэн үг.
-За, мөнгө нэхсэн бүртэй "ярьж" авлигыг нь өгөөд тендер авдаг юм байж. Ажлынхаа ард яаж гарах уу. Санхүүжилт орохоос эхлээд асуудал бас бий биз?
-Заримд нь мөнгө өгөөд, заримыг нь авлигадна гэж "хулхидаад" тендерээ авчихлаа. Тэгтэл улс мөнгө байхгүй гээд таг болчихно. Ингээд өөрсдийнхөө мөнгөөр ажлаа эхлэхээс аргагүй. Бичиг баримтаа цэгцлээд, ажлаа эхэлсний дараа мөнгө орж ирэх гэж бөөн юм болно. Тендерт ялсан гэсэн бичгийг салбарын яамнаас дамжаад Сангийн яаманд очно. Сангийн яам "Мөнгө байхгүй" гээд үүдэндээ баахан компанийн нэр жагсаачихна. Нэг өдөр очихоор далдугаарт манай компанийн нэр байна. Маргааш нь очихоор 67 дугаарт бичигдэж урагшилсан байх жишээтэй. Хэдэн сар хүлээхгүйн тулд яамны хариуцсан мэргэжилтэнд "Манай мөнгийг шилжүүлчихийг бодооч" гээд мөнгө атгуулна. Ингээд Сангийн яамнаас салбарын яамны данс руу мөнгө орно. Тэр яамнаас компани руу мөнгө шилжүүлэхийн тулд төрийн нарийн бичгийн дарга хүртэл гарын үсэг зурдаг. Төрийн нарийн бичгийн даргаас дооших бүх албан тушаалтан гарын үсэг зурна гэсэн үг. Гарын үсэг олон байна гэдэг цаг хугацаа шаардана. Цаг хожихын тулд авлига өгөх санаачилгыг бид өөрсдөө гаргана. "За, найз нь 100 ам.доллар өгчихье. Гялс гарын үсэг зурчихаач" гээд хоолонд оруулах жишээтэй. Мөнгө орж ирэхгүй байна гэдэг чинь банкны хүү урсаад байна гэсэн үг. 100 сая төгрөгийн зээл авчихсан байхад нэг нөхөр гарын үсэг зурахгүй цаг алдаад байхаар банкинд хүү төлөх шаардлага гарна. Банкинд төлөх хүүнийхээ талыг нөгөө нөхөрт өгөөд мөнгөө шилжүүлээд авчихсан нь дээр биз дээ. Мөнгө өгсөн дор компанийн дансанд мөнгө ороод ирэх жишээтэй. Албан тушаалтнууд яг тэдэн төгрөг өг гэж хэлж чадахгүй мөртлөө цаагуураа удаагаад, зовоогоод байдаг юм.
-Сангийн яамнаас эхлээд захиалга өгсөн яамны нөхдүүдийг бас авлигадаад тендерийн мөнгөө авлаа. Ажлаа цагтаа өгсөнгүй гэж бас дарамтлуулах уу?
-Энэ жил гэхэд баахан обьект царцаачихлаа. Жишээлбэл, 2012 онд тендерт шалгараад ажлаа эхэлж амжаагүй байтал Барилга, хот байгуулалтын сайдын тушаал гарч зураг төсөлд өөрчлөлт орчихсон. Ингээд дүрэм журамд нь тааруулах гэсээр байгаад цаг алдсан. Дараа нь ам.долларын ханш яаж өссөн билээ. Хоёр жилийн өмнө тендерт оролцохдоо ам.долларын ханш 1800 хүрнэ гэж төсөөлөхгүй. Ингэж давагдашгүй хүчин зүйл нөлөөллөө гэхэд тендерийн дүнд өөрчлөлт ордоггүй. Мөнгө нэхэнгүүт аудитын байгууллага, АТГ-тайгаа шалгаж байгаад царцаачихдаг. Энэ мэтээр л хувийн хэвшлийнхнийгээ сөхрөөж байна шүү дээ.
-Аудитын байгууллагын дүгнэлтийг сонсч байхад тендер авсан компаниуд ч бас арай ч дээ гэмээр байдаг юм билээ. Сургуулийн нэг метр.кв-ыг дөрвөн сая төгрөгөөр барьсан баримт яригдсан. Энэ ямар учиртай юм бэ?
-Танил талтай хүмүүс тийм тендер авдаг юм. Нэг суманд цэцэрлэг барих боллоо гэхэд эхлээд судалгаа, тооцоо хийж, зураг төслийг нь гаргадаг байсан. Гэтэл сүүлийн үед эхлээд улсын төсөвт мөнгө нь суугддаг болсон. Жишээлбэл, нэг суманд 600 шахам хүүхдийн багтаамжтай сургууль бариад хүлээлгэж өгч байгаа юм. Гэтэл тэр суманд 150 хүүхэд л сургуульд сурдаг. Ямар ч тооцоо судалгаагүй ажиллаж байгаагийн жишээ энэ. Ердөө нэг гишүүн, за тойрогтоо тэдэн хүүхдийн сургууль барья гээд улсын төсөвт мөнгөө суулгачихсан. Гэтэл тэр том сургуулийн ашиглалтын зардлаас эхлээд төрөөс үргүй мөнгө урсч эхэлдэг. Уг нь тэр суманд 150 хүүхдийн сургууль хэрэгтэй гээд зураг төслөө зохиосныхоо дараа төсөвт суулгах учиртай биз дээ. Гэтэл эхлээд мөнгөө суулгачихаад дараа нь зураг төслөө хийлгэдэг. Үүний үр дүнд дарга ойр тойрныхны компани өчнөөн ашигтай мөнгөөр барилга барьсан. Бид 500 сая төгрөгөөр 100 хүүхдийн цэцэрлэг барьж өгч байхад манай хажууд УИХ-ын гишүүний найзын компани 500 сая төгрөгөөр нэг давхар модон байшин барьж өгчихөөд явчихдаг л юм билээ. Бидний хоёр тэрбум төгрөгөөр барьж байгаа барилгыг Хөвсгөл аймагт 3.5 тэрбум төгрөгөөр барих жишээтэй. Энэ дундаас нэг том дарга ашиг хүртдэг. Намайг 3.5 тэрбум төгрөгөөр барилга барья гэхэд хуулийн байгууллага шалгаад сүйд болно. Ядруухан компанийн авсан ажил муухан төсөвтэй. Харин УИХ-ын гишүүн, дарга нартай холбоотой компани илүү их мөнгөтэй ажил авдаг.
-Таны ярьсныг сонсоход хувийн компаниуд тендер аваад бараг хэрэггүй юм биш үү?
-Бараг тийм. Манай компани л гэхэд энэ жил тендерт оролцохгүй. Ер нь компаниуд тендерээс зугтаж байгаа. Жирийн компани тендерт ялаад таван төгрөгийн ашгаа аваад явчих ажил дээр УИХ-ын гишүүд, дарга нарын компани орлоо гэж бодъё. Ингэхдээ ашиг дээрээсээ гишүүд, дарга нартаа өгөх мөнгөө тендертээ шингээнэ шүү дээ. Тэр мөнгийг дарга нар нь тендерт шингээнэ. Ингэхээр улсын мөнгө хаашаа орж байгаа нь тодорхой байгаа биз. Ийм тогтолцоо үйлчилж байхад жирийн компаниуд тендерт ороод бараг дэмий. Орлоо гэхэд туршлагагүй, шинэ барилга барьж үзээгүй компаниуд үзээд алдах байх. Гэтэл барилга гэдэг өөрөө олон жилийн настай эд шүү дээ. Шинэ засаг гарч ирээд ТОСК гээчийг байгуулаад Нисэхэд хувийн компаниудаар метр.кв-ыг нь 880 мянган төгрөгөөр бариулсан орон сууцаа 1 сая 230 мянган төгрөгөөр зарлаа гээд сүйд болж байна. Нэг талдаа иргэдээ хямд орон сууцаар хангах төрийн бодлого байх. Нөгөө талд газраа худалдаж аваад, зураг төслөө хийгээд бүх эрсдлээ хүлээгээд нэг барилга барьсан компаниудын борлуулалтыг хаачихлаа. Нийгэмд хүргэж байгаа мэдээллээ хүртэл буруу тайлбарлах юм. Төрийн эрх мэдэлтэй нөхдүүдийн авсан газрыг 500 сая төгрөгөөр худалдаж аваад банкны зээлээр орон сууцаа бариад арай гэж зарах гэтэл төр оролцоод өөрийнхөө байрыг зараад эхлэхээр хувийн хэвшилдээ халдаж байна гэхээс өөр яах юм бэ. Хувийн энэ олон компани дампуурвал яах билээ. Төр бизнест оролцоод, өөр дээрээ бүх зүйлээ татаад "Даахгүй нохой булуу хураана" гэдэг шиг болчихлоо. Энэ жилээс нийслэл орон сууц барьж зарж эхлэх нь. Энэ янзаараа ганц, хоёр жилийн дараа барилгын компаниуд дампуурна. Уг нь төр өөрөө орон сууц барих ямар ч шаардлагагүй. Харин хувийн компаниудын орон сууц барих газрыг шийдээд өгчихвөл үнэ нь зах зээлийн хуулиар хямдарна шүү дээ. Уг нь АН-ыг хувийн өмчийг дээдлэнэ, либераль үзэлтэй байна гэж сонгосон биз дээ. Гэтэл төр өөрөө бүхнийг шийдэх гээд, оролцоод эхэллээ. Бизнесийн орчин сар жилээр биш цаг минутаар муудаж байна. Олон ч компани дампуурах шинжтэй.
Б.ЦЭЦЭГДЭЛГЭР
http://www.medee.mn/main.php?eid=45393
-ТЕНДЕРИЙН НАЙМАА ДАРГА НАРЫН ХҮРЭЭНЭЭС ХАЛИАД ЗАХ ДЭЭР ГАРЧИХЛАА-
Энэ төрөөс сүүлийн жилүүдэд "Хураана, нураана, хаана, бооно" гэдэг үг ихэвчлэн гарах болсныг бизнес эрхлэгчид ярьдаг. Ардчиллынхан бүх шатанд эрх барих болсон үеэс хурган дарга нарт өгөх авлигын хэмжээ ч өсчээ. МАН-ын үед тендер авахын тулд нэг даргыг авлигаддаг байсан бол АН-ын үед тэр даргын доор ажиллаж байгаа бүх ажилтнуудын гарыг цайлгах шаардлагатай болж өөрчлөгдсөн байна. Энэ талаар нэгэн компанийн захирал ний нуугүй ярилаа. Бизнесийг нь эрсдэлд оруулахгүйн тулд ярилцлага өгсөн эрхмээ нууцалж байна.
-Танай компани олон жил тендер авсан даа. Тэгэхээр төрийн мөнгөөр ажил гүйцэтгэхийн зовлон, жаргалыг сайн мэднэ биз?
-Манайх барилгын чиглэлээр ажилладаг компани. Арав шахам жил тендерийн ажил гүйцэтгэж ирсэн. Жижиг ажлаас их мөнгөн дүнтэй том ажил хүртэл цөөнгүй ажил хийлээ. Ёстой л болохоос нь болохгүйг хүртэл үзэж байна гэхэд буруудахгүй байх. Өнгөрсөн жилээс төрийн мөнгөөр ажил хийнэ гэдэг улам бүр яггүй болж эхэллээ. Нөхцөл байдал ч дордсоор байгаа.
-Нөхцөл байдал гэж та юуг хэлж байна вэ?
-Тендер чинь авлигадахгүй бол бүтдэггүй ажил. Өмнө нь ч авлига байсан. Одоо ч байгаа. Харин одоо бол авлигын нөхцөл нь улам бүр муудаад байна. Өрсөлдөгчгүй тендерт бид шалгарч л байсан. Тийм нөхцөлд авлига яригдахгүй л дээ. Харин нийслэл болон дэд бүтэц хөгжсөн аймгийн төв, зам дагуух газруудад эсвэл төсөв мөнгө сайтай ажил дээр өрсөлдөөн ихтэй байдаг. Тийм тохиолдолд авлига өгч байж л ажлаа бүтээнэ шүү дээ. Өмнө нь нэг яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга юм уу, хариуцсан хэлтсийн дарга, үнэлгээний хорооны даргатай "яриад" болгочихдог байлаа.
-Өмнөх засгийн үед тендерийнхээ хэдэн хувиар "ярих" уу?
-Хүмүүсийн ярьдаг шиг арав, хорин хувь арай ч биш. Эхэндээ хоёр, гурван хувь ч юм уу тодорхой мөнгө яригддаг байлаа. Харин засаг солигдсоны дараа бүр арай дэндлээ. Тендер ярьдаг, түүнд ойр хавийнхан нь холбогдсон бүхэн авлига нэхэж байна шүү дээ. Их сургуулийн багшийн маань дунд сургуульд сурдаг охин над руу утсаар "Тендер авах уу. Таван хувийг нь өгнө гэвэл тендер авч өгье" гэж ярих жишээний. Тэгтэл тэр охины найз бандийн ээж яаманд ажилладаг юм гэнэ. Ингээд л найз залуугийнхаа ээжээр дамжуулаад тендер авч өгөөд ашиг олно гэж байна шүү дээ. Тендер авах ажил ингэж гудамжинд гарлаа. Өмнө нь арай ч арван жилийн хүүхэд "Тендер аваад өгье. Ажил болгоё. Хүнтэй яриад өгье" гэж ярьдаггүй байлаа. Гэтэл ардчиллынхан төрийн эрх авснаас хойш тендерийн наймаа гудамжинд, зах дээр гарчихлаа. Хүн бүр тендер ярьдаг болсныг та бүхэн ч ажиглаж байгаа байх. Өдийд тендер зарлагддаг үе л дээ. Ийм ид үед "Тендер авах уу", "Тэнд ийм таньдаг хүн байна" гэж маш олон хүн ярих боллоо. Холбоо харилцаа хөгжөөд ирэхээр хүмүүсийн холбоо сүлбээ өргөждөг юм уу. Тэр шугамаараа тендерийн ажил хийдэг хүмүүсээ олоод л санал тавиад байдаг бололтой юм. Ингэж гудамжинд тендер яриад, ажлаа бүтээгээд хувиа аваад байдаг эсэхийг мэдэхгүй.
-Дунд сургуулийн хүүхэд тендерийн наймаа хийе, таван хувийг нь өг гэж ярьсан гэхээр өмнө нь ийм наймаа хийж байсан бололтой?
-Надад бол таван хувийг нь өг гэсэн. Тэр охины найз хөвгүүний ээж ямар албан тушаалтай, яаж нөлөөлөхийг мэдэхгүй шүү дээ. Тэр хүүхэдтэй яриад "за" болчихлоо гэхэд өөр нэг хүн дахиад л над руу ярина шүү дээ. Тэгэхэд нь "Өө, би тэр хүнтэй ярьчихсан" гэх боломж байдаггүй. Жишээлбэл, Үнэлгээний хорооны даргын нарийн бичиг нэг компанитай холбогдоод таван хувь авахаар тохирчихлоо. Ингээд дэмжээд байсан хэрнээ дарга нь зөвшөөрөхгүй бол нөгөө компани даргатай дахиад "ярих"-аас өөр аргагүй болно. Тэгэхдээ "Би танай нарийн бичигт таван хувь өгөхөөр болчихсон. Та хоёр хуваачих уу" гэх боломж байхгүй. Нөгөө дарга дахиад л таван хувь ярина. Ингэсээр байгаад нөгөө тендерийн арав, хорин хувь авлигад явчихаар юугаараа байшин барих билээ.
-Худалдан авах ажиллагааны газар байгуулаад тендерийн наймааг цэгцэлчихлээ гэсэн худлаа юу. Яагаад зах дээр гарчихав?
-Харин ч дарга нарын хүрээнээс халиад зах дээр гарчихлаа. Дээр нь Худалдан авах ажиллагааны газарт олон талын төлөөлөл байдаг. Өмнө нь нэг яамнаас зарласан тендер байлаа гэхэд тухайн яамныхан л тендерийн үнэлгээний хорооны комисс байгуулчихдаг байсан. Харин одоо Улсын худалдан авах ажиллагааны газар байгуулагдсанаар үнэлгээний хороонд яамны төлөөллөөс гадна төрийн бус байгууллага, худалдан авах ажиллагааны төлөөлөл ордог болсон. Ингэж олон талаас төлөөлөл орох тутам тендерийн наймаа зах руу гарах нь ихэсч байгаа хэрэг. Төрийн бус байгууллагын нөхөр гэхэд ямар нэгэн сонирхолтойгоор үнэлгээний хороо руу давхиж ороод, оролцож байгаа компаниудтай холбоо тогтоох гэж оролдох жишээтэй.
-Энэ засгийн үед албан тушаал дээр суусан хүн бүр авлига авахыг боддог. Тэр хэрээр бизнес эрхлэгчдэд дарамттай болжээ, янз нь?
-МАН-ын үед дарга нь ажлаа мэддэг, аргалж чаддаг байж. Хуучин даргыг нь аргалчихсан байхад асуудал гардаггүй байж. Харин энэ засгийн үед өчнөөн мөнгө өгөөд тендер авлаа гэхэд араас нь дандаа хэл ам дагуулна. Туршлагагүй, ажлаа мэддэггүй баахан нөхдүүд л төрийн албанд очиж. МАН-ын дарга нар тендерт шалгаруулаад, гэрээг нь байгуулаад эхний санхүүжилт орсны дараа авлигаа нэхдэг байлаа. Гэтэл одоо нөхдүүд худлаа үнэн шалгарсан нэр дуулгаад л мөнгөө нэхэж эхэлдэг. Өрсөлдөгчдийн нэг шүүхэд хандаад тендер цуцлагдвал яах билээ. Мөнгөө аваагүй байж зургаан хувийг яаж өгөх билээ. Авлига авахдаа хүртэл тийм увайгүй байх юм. Муу юманд хүртэл зарчим байх хэрэгтэй биз дээ. Одоогийн дарга нарт хүн чанар, зарчим ерөөсөө алга.
-Их мөнгөн дүнтэй тендер авахын тулд эхлээд хэнтэй ярьж, хэдэн хүн авлига өгөх шаардлага гардаг вэ?
-Тендерийн үнэлгээний хороо ойролцоогоор тав зургаан гишүүнтэй. Тэр бүртэй л ярих шаардлага гарна. МАН-ын үед дарга нар нь эрх мэдэлтэй, хүчтэй байж. Даргатай нь "ярьчихсан" байхад тэр хүн доод хүмүүсээ бүгдийг нь барьдаг, ямар ч асуудал гаргадаггүй байлаа. Харин одоо үнэлгээний хорооны гишүүн бүр ямар нэгэн байдлаар тендерт оролцсон компанитай холбоо тогтоодог болсон. "Танайх болох гээд байна. Гэхдээ л...", "Уг нь танайх болчихсон л юм байна. Гэхдээ л..." гээд шантаажилж байгаа юм шиг ярих жишээтэй.
-Даргад өгдөг байсан шигээ мөнгийг таван хүнд өгдөг болсон гэсэн үг үү?
-Ер нь тиймэрхүү. Хуучин даргатай "яриад" бэлэг сэлт, мөнгөө өгчихнө. Дарга цаашаа бүх асуудлаа зохицуулчихдаг байсан. Гэтэл одоо тэр олон хүнтэй уулзах, тэр олон хүний эвийг олж харьцах шаардлага гарна. Тендерт оролцоно, ялна, барилгаа барина гэдэг маань маш их цаг хугацаа шаарддаг. Тийм болохоор нөгөө хүмүүстэй ямар нэгэн байдлаар муудалцаж болдоггүй зовлонтой. Жишээлбэл, үнэлгээний хорооны гишүүдийн гурав нь манай компани руу ярилаа гэж бодъё. Тэдний хоёрт нь "юм" өгчихөөд нэгийг нь үлдээчихээд тендерээ авч болно. Харин дараа нь нөгөө үлдсэн нөхөр өс санаад, гэдийгээд эхэлдэг. Саяхан манай нэг танил тендер авахаар болж. Нэг компанитай өрсөлдөөд үнийн саналаараа ялсан байна. Өөрөөр хэлбэл, бүх нөхцөл шаардлагыг хангаад шалгарахад бэлэн байх үедээ үнэлгээний хорооны гишүүдийн тал хувьд нь авлига өгч л дээ. Тэгэхгүй бол "Өндгөөс ч өө гаргана" гэдэг шиг зүйл болоод хасагдана шүү дээ. Тиймээс тал хувьд нь нөлөөлөөд ажлаа бүтээчихсэн байтал үнэлгээний хорооны өөр нэг нөхөр бичиг баримтаас нь нэг юм гаргаж ирээд л "Танай энэ бичиг дутуу байна. Тэдний дотор бэлэн болгохгүй бол тендерийг чинь хүчингүй болголоо" гээд ярьж эхэлсэн. Тэгтэл тэр хүнийг таньдаг өөр нэг нөхөр бас яриад "Тэд миний таньдаг, нөлөөлж чадах хүн байгаа юм. Танайх шалгарчихаад байхад тийм асуудал гараад байгаа юм байна" гээд ярьдаг болсон гэж байгаа юм. Энэ нь "Танайх ажил хийх гэж байгаа юм байна. Тусалъя" гэсэн сэтгэл огтоос биш. Ямар нэгэн байдлаар тендерт оролцож байгаа компанийг шантаажилж, мөнгө авах л гэсэн оролдлого. Тэрийгээ ч бүтээж байж санаа нь амардаг.
-Нэг мэргэжилтэн ингэж шантааж хийхдээ тендерийн хэдэн хувийг авна гэх үү. Жишээлбэл, даргад тэдэн хувь, үнэлгээний хорооны гишүүдэд тэдэн хувь гэсэн тогтсон тариф байх уу?
-Өгсөн мөнгийг бага гэж чамлана. Нийслэл дээр хамгийн доод тал нь үнийн дүнгийн зургаан хувь гэж ярьдаг. Энэ бол тендерт оролцоогүй байх үеийн ханш шүү дээ. Оролцохоор дахиад ярьж эхэлнэ шүү дээ. Нэг тэрбум төгрөгийн тендер авлаа гэхэд хамгийн багадаа 60 сая төгрөгийг авлигад өгнө гэсэн үг.
-За, мөнгө нэхсэн бүртэй "ярьж" авлигыг нь өгөөд тендер авдаг юм байж. Ажлынхаа ард яаж гарах уу. Санхүүжилт орохоос эхлээд асуудал бас бий биз?
-Заримд нь мөнгө өгөөд, заримыг нь авлигадна гэж "хулхидаад" тендерээ авчихлаа. Тэгтэл улс мөнгө байхгүй гээд таг болчихно. Ингээд өөрсдийнхөө мөнгөөр ажлаа эхлэхээс аргагүй. Бичиг баримтаа цэгцлээд, ажлаа эхэлсний дараа мөнгө орж ирэх гэж бөөн юм болно. Тендерт ялсан гэсэн бичгийг салбарын яамнаас дамжаад Сангийн яаманд очно. Сангийн яам "Мөнгө байхгүй" гээд үүдэндээ баахан компанийн нэр жагсаачихна. Нэг өдөр очихоор далдугаарт манай компанийн нэр байна. Маргааш нь очихоор 67 дугаарт бичигдэж урагшилсан байх жишээтэй. Хэдэн сар хүлээхгүйн тулд яамны хариуцсан мэргэжилтэнд "Манай мөнгийг шилжүүлчихийг бодооч" гээд мөнгө атгуулна. Ингээд Сангийн яамнаас салбарын яамны данс руу мөнгө орно. Тэр яамнаас компани руу мөнгө шилжүүлэхийн тулд төрийн нарийн бичгийн дарга хүртэл гарын үсэг зурдаг. Төрийн нарийн бичгийн даргаас дооших бүх албан тушаалтан гарын үсэг зурна гэсэн үг. Гарын үсэг олон байна гэдэг цаг хугацаа шаардана. Цаг хожихын тулд авлига өгөх санаачилгыг бид өөрсдөө гаргана. "За, найз нь 100 ам.доллар өгчихье. Гялс гарын үсэг зурчихаач" гээд хоолонд оруулах жишээтэй. Мөнгө орж ирэхгүй байна гэдэг чинь банкны хүү урсаад байна гэсэн үг. 100 сая төгрөгийн зээл авчихсан байхад нэг нөхөр гарын үсэг зурахгүй цаг алдаад байхаар банкинд хүү төлөх шаардлага гарна. Банкинд төлөх хүүнийхээ талыг нөгөө нөхөрт өгөөд мөнгөө шилжүүлээд авчихсан нь дээр биз дээ. Мөнгө өгсөн дор компанийн дансанд мөнгө ороод ирэх жишээтэй. Албан тушаалтнууд яг тэдэн төгрөг өг гэж хэлж чадахгүй мөртлөө цаагуураа удаагаад, зовоогоод байдаг юм.
-Сангийн яамнаас эхлээд захиалга өгсөн яамны нөхдүүдийг бас авлигадаад тендерийн мөнгөө авлаа. Ажлаа цагтаа өгсөнгүй гэж бас дарамтлуулах уу?
-Энэ жил гэхэд баахан обьект царцаачихлаа. Жишээлбэл, 2012 онд тендерт шалгараад ажлаа эхэлж амжаагүй байтал Барилга, хот байгуулалтын сайдын тушаал гарч зураг төсөлд өөрчлөлт орчихсон. Ингээд дүрэм журамд нь тааруулах гэсээр байгаад цаг алдсан. Дараа нь ам.долларын ханш яаж өссөн билээ. Хоёр жилийн өмнө тендерт оролцохдоо ам.долларын ханш 1800 хүрнэ гэж төсөөлөхгүй. Ингэж давагдашгүй хүчин зүйл нөлөөллөө гэхэд тендерийн дүнд өөрчлөлт ордоггүй. Мөнгө нэхэнгүүт аудитын байгууллага, АТГ-тайгаа шалгаж байгаад царцаачихдаг. Энэ мэтээр л хувийн хэвшлийнхнийгээ сөхрөөж байна шүү дээ.
-Аудитын байгууллагын дүгнэлтийг сонсч байхад тендер авсан компаниуд ч бас арай ч дээ гэмээр байдаг юм билээ. Сургуулийн нэг метр.кв-ыг дөрвөн сая төгрөгөөр барьсан баримт яригдсан. Энэ ямар учиртай юм бэ?
-Танил талтай хүмүүс тийм тендер авдаг юм. Нэг суманд цэцэрлэг барих боллоо гэхэд эхлээд судалгаа, тооцоо хийж, зураг төслийг нь гаргадаг байсан. Гэтэл сүүлийн үед эхлээд улсын төсөвт мөнгө нь суугддаг болсон. Жишээлбэл, нэг суманд 600 шахам хүүхдийн багтаамжтай сургууль бариад хүлээлгэж өгч байгаа юм. Гэтэл тэр суманд 150 хүүхэд л сургуульд сурдаг. Ямар ч тооцоо судалгаагүй ажиллаж байгаагийн жишээ энэ. Ердөө нэг гишүүн, за тойрогтоо тэдэн хүүхдийн сургууль барья гээд улсын төсөвт мөнгөө суулгачихсан. Гэтэл тэр том сургуулийн ашиглалтын зардлаас эхлээд төрөөс үргүй мөнгө урсч эхэлдэг. Уг нь тэр суманд 150 хүүхдийн сургууль хэрэгтэй гээд зураг төслөө зохиосныхоо дараа төсөвт суулгах учиртай биз дээ. Гэтэл эхлээд мөнгөө суулгачихаад дараа нь зураг төслөө хийлгэдэг. Үүний үр дүнд дарга ойр тойрныхны компани өчнөөн ашигтай мөнгөөр барилга барьсан. Бид 500 сая төгрөгөөр 100 хүүхдийн цэцэрлэг барьж өгч байхад манай хажууд УИХ-ын гишүүний найзын компани 500 сая төгрөгөөр нэг давхар модон байшин барьж өгчихөөд явчихдаг л юм билээ. Бидний хоёр тэрбум төгрөгөөр барьж байгаа барилгыг Хөвсгөл аймагт 3.5 тэрбум төгрөгөөр барих жишээтэй. Энэ дундаас нэг том дарга ашиг хүртдэг. Намайг 3.5 тэрбум төгрөгөөр барилга барья гэхэд хуулийн байгууллага шалгаад сүйд болно. Ядруухан компанийн авсан ажил муухан төсөвтэй. Харин УИХ-ын гишүүн, дарга нартай холбоотой компани илүү их мөнгөтэй ажил авдаг.
-Таны ярьсныг сонсоход хувийн компаниуд тендер аваад бараг хэрэггүй юм биш үү?
-Бараг тийм. Манай компани л гэхэд энэ жил тендерт оролцохгүй. Ер нь компаниуд тендерээс зугтаж байгаа. Жирийн компани тендерт ялаад таван төгрөгийн ашгаа аваад явчих ажил дээр УИХ-ын гишүүд, дарга нарын компани орлоо гэж бодъё. Ингэхдээ ашиг дээрээсээ гишүүд, дарга нартаа өгөх мөнгөө тендертээ шингээнэ шүү дээ. Тэр мөнгийг дарга нар нь тендерт шингээнэ. Ингэхээр улсын мөнгө хаашаа орж байгаа нь тодорхой байгаа биз. Ийм тогтолцоо үйлчилж байхад жирийн компаниуд тендерт ороод бараг дэмий. Орлоо гэхэд туршлагагүй, шинэ барилга барьж үзээгүй компаниуд үзээд алдах байх. Гэтэл барилга гэдэг өөрөө олон жилийн настай эд шүү дээ. Шинэ засаг гарч ирээд ТОСК гээчийг байгуулаад Нисэхэд хувийн компаниудаар метр.кв-ыг нь 880 мянган төгрөгөөр бариулсан орон сууцаа 1 сая 230 мянган төгрөгөөр зарлаа гээд сүйд болж байна. Нэг талдаа иргэдээ хямд орон сууцаар хангах төрийн бодлого байх. Нөгөө талд газраа худалдаж аваад, зураг төслөө хийгээд бүх эрсдлээ хүлээгээд нэг барилга барьсан компаниудын борлуулалтыг хаачихлаа. Нийгэмд хүргэж байгаа мэдээллээ хүртэл буруу тайлбарлах юм. Төрийн эрх мэдэлтэй нөхдүүдийн авсан газрыг 500 сая төгрөгөөр худалдаж аваад банкны зээлээр орон сууцаа бариад арай гэж зарах гэтэл төр оролцоод өөрийнхөө байрыг зараад эхлэхээр хувийн хэвшилдээ халдаж байна гэхээс өөр яах юм бэ. Хувийн энэ олон компани дампуурвал яах билээ. Төр бизнест оролцоод, өөр дээрээ бүх зүйлээ татаад "Даахгүй нохой булуу хураана" гэдэг шиг болчихлоо. Энэ жилээс нийслэл орон сууц барьж зарж эхлэх нь. Энэ янзаараа ганц, хоёр жилийн дараа барилгын компаниуд дампуурна. Уг нь төр өөрөө орон сууц барих ямар ч шаардлагагүй. Харин хувийн компаниудын орон сууц барих газрыг шийдээд өгчихвөл үнэ нь зах зээлийн хуулиар хямдарна шүү дээ. Уг нь АН-ыг хувийн өмчийг дээдлэнэ, либераль үзэлтэй байна гэж сонгосон биз дээ. Гэтэл төр өөрөө бүхнийг шийдэх гээд, оролцоод эхэллээ. Бизнесийн орчин сар жилээр биш цаг минутаар муудаж байна. Олон ч компани дампуурах шинжтэй.
Б.ЦЭЦЭГДЭЛГЭР
http://www.medee.mn/main.php?eid=45393
- thugz
- Эртний Эрдэнэ Гишvvн

- Бичлэгүүд: 628
- Нэгдсэн: 9-р сар.29.05 11:51 am
- Байршил: blah......blah......blah
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
Hmm er ni bol vnen l de, manai neg naiziin ah ni zam tavidag company-tai terend ni neg udur neg batsaan yariad zamiin tender bna tand tenderiin urilaga ugii ntr gj neg gazar duudaad, yavaad ochson chin uur 2 3 company irtsen bsan gsn, tgsen nuguu batsaan ni iim iim hurungu oruulalttai iim iim shaardalaga tavigdsan ntr gej yarij duuschaad daraa ni company-uudaa neg negeer uruund orj uulzaad erduusuu l heden %-n nadad ughin? Bi battai avch ugj chadna manai aav ene iim ch alban tushaaltai ntr gej agaariin yum yarisan gsn
Do it!!!
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
Mongoliin baruun hoid baidag ertnii Mongoliin nutag Tuva buyu Mongold nershisneer Tagna-Urianhai aimag n 1926 on hurtel Mongol ulsiin nutag devsger baisan. 1926 ond Orsuud eldev dotoodiin samuun hutgaj baij Tuvag tusgaar togtnuulsan togloomiig zasagtai uls bolgood 1944 ond shuud tsergiinhee hucheer dairch Tuvag Orsiin bureldhuun nutag bolgoson tuuhtei. Tuva n Sweitsarias 4 dahin tom nutagtai tomoohon aimag yum.
https://en.wikipedia.org/wiki/Tuva#History
Sayhnii Krimiin hereg yavdal n Orsuudiin ulamjilalt busdiin nutgiig deeremddeg patentiig todoor dahin haruullaa.

Orsiin Komintern 1924 ond Mongold irj gol turiin udirdlaga uurag tarhi bolson Bodoo, Danzan nariig ustgaad daraahan n Suhbaatriig bas ustgasan tegeed daraa n 1926 ond Mongoliin tomoohon aimag Tuvag Mongoloos salgasan n yah arggui sistemtei nariin strategitei busdiin gazar nutgiig deeremdeh deermiin ajillagaa baisan n odoo tod oilgogdoj baina.
https://en.wikipedia.org/wiki/Tuva#History
Sayhnii Krimiin hereg yavdal n Orsuudiin ulamjilalt busdiin nutgiig deeremddeg patentiig todoor dahin haruullaa.

Orsiin Komintern 1924 ond Mongold irj gol turiin udirdlaga uurag tarhi bolson Bodoo, Danzan nariig ustgaad daraahan n Suhbaatriig bas ustgasan tegeed daraa n 1926 ond Mongoliin tomoohon aimag Tuvag Mongoloos salgasan n yah arggui sistemtei nariin strategitei busdiin gazar nutgiig deeremdeh deermiin ajillagaa baisan n odoo tod oilgogdoj baina.
Сүүлийн удаа ttlc 3-р сар.30.14 12:14 pm-д засварласан, нийт 1 удаа засварласан.
sudalgaa
- DaKid
Гишvvн - Бичлэгүүд: 481
- Нэгдсэн: 3-р сар.20.03 9:00 pm
- Байршил: The nicest place ever I seen on the world
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
Энэ ямар лайтай гар вэ тээ?
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
Mongoliin tuuhiig sergeej bichiheer yagaad laitai boldog baina Orsiin terroristoo?!
Chi surguuli tugssun uhaantai yum bol Tuva yaj baigaad orsiin "elberel buyanaar" 1926 ond Mongoloos salaad 1944 ond orsiin tsergiin hucheer orost ortsong naad "tolgoigooroo" tailbarlah geed orold doo?!
Chi surguuli tugssun uhaantai yum bol Tuva yaj baigaad orsiin "elberel buyanaar" 1926 ond Mongoloos salaad 1944 ond orsiin tsergiin hucheer orost ortsong naad "tolgoigooroo" tailbarlah geed orold doo?!
Сүүлийн удаа ttlc 3-р сар.30.14 4:49 pm-д засварласан, нийт 2 удаа засварласан.
sudalgaa
- thugz
- Эртний Эрдэнэ Гишvvн

- Бичлэгүүд: 628
- Нэгдсэн: 9-р сар.29.05 11:51 am
- Байршил: blah......blah......blah
Re: Мэдээ, мэдээлэл ба сонирхолтой нийтлэлvvд
Ttlc!! Aliv buu avaad ir orosruu dairch aldsan gazar nutgaa butsaaj avay!!!
Do it!!!
