Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
Зохицуулагч: Улс төрч mods
- Red Cloud
- Самбарын Хvндэт Тугчин
- Бичлэгүүд: 2236
- Нэгдсэн: 7-р сар.19.11 1:07 am
- Байршил: Musée du Louvre, Paris, France
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
olon yum hutsalgui yagaad yvahgui bgaagaa duugaa hel g.u.lu.g mine
LIBERTÉ, ÉGALITÉ, FRATERNITÉ
- NAIMAN-NOMAD
- Зураач
- Бичлэгүүд: 6329
- Нэгдсэн: 4-р сар.24.07 5:12 pm
- Байршил: Архан талд чинь:
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
Чиглүүлэгч Ми данжаад хятад нь баригдаад ирэхээр эд нар урд зүг рүүгээ хайвганан жороолцгоох нь тодорхой. 
Модун хааны алтан ураг-R1a
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
Cпейсыг гайгүй болов уу гэсэн чинь НҮХийн өрөөсөн гар байжээ. Даанч аль дээрээс монголын хамаг бүтэхгүйг ардчилал руу чихээд байсиймаа. Монголчууд их бага хэмжээгээр ардчилалын үр шимийг бүгдээрээ хүртсэн (Жич: би АН юмуу Ардчилсан холбоо нтрийн гишүүн биш шүү, харин ч зүүний чиглэлийн наманцарын гишүүнчлэлтэй). Нэгэнт одоохондоо үүнээс өөр хөгжлийн зам байхгүй хойно үүнийг засах талаар л ярина уу гэхээс тархи толгой нь өтсөн амьтад шиг дарангуйлалыг санагалзах, ардчилал бүтэхгүй байгаа юм шиг орос пропаганданы эрэг шураг болж бурах бол дэмий.
Ардчилал муудаа биш, манай ҮХийн бололцоо угаасаа тиймхэн учир, хамаг системийн гажуудлын эх болсон учир, хоерт, сонгогчдын боловсрол муу тул элдэв хөх халзан төлөг зусагнууд, луйварчин рекетчингүүд төрд зайдлах боломжтой учир манай монгол нэг хэсэгтээ бүтэлгүйтнэ. Ингэлээ гээд замын дундаас буцвал естой жинхэнэ холион бантан тэр үед болох байлгүй.
Ардчилал муудаа биш, манай ҮХийн бололцоо угаасаа тиймхэн учир, хамаг системийн гажуудлын эх болсон учир, хоерт, сонгогчдын боловсрол муу тул элдэв хөх халзан төлөг зусагнууд, луйварчин рекетчингүүд төрд зайдлах боломжтой учир манай монгол нэг хэсэгтээ бүтэлгүйтнэ. Ингэлээ гээд замын дундаас буцвал естой жинхэнэ холион бантан тэр үед болох байлгүй.
- space
- Асуулт Самбарын Ахлах Манаач
- Бичлэгүүд: 4293
- Нэгдсэн: 4-р сар.19.03 4:03 pm
- Байршил: universe
- Contact:
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
Зүгээр зайлаад өгөөч ээ . Казахууд хөсрийн хулгайчууд 2017 онд Ганбаатарыг луйвардаж Миеэг гаргаж ирсэн
i am no1
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
Нздаа гөлөг монголчуудыг дарлах юм бодоод тэгж зүүдлээд байна уу? Аманд чинь салаавч чихлээ шүү гөлөг өө, хахаад үхвэл бүр сайн
▰▰▰▰▰▰▰▰▰▰▰▰▰▰▰▰
- NAIMAN-NOMAD
- Зураач
- Бичлэгүүд: 6329
- Нэгдсэн: 4-р сар.24.07 5:12 pm
- Байршил: Архан талд чинь:
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
Спэйс бол Шавартын хөндийн ногоочин шушмаа хятад илжиг..Ар Халхыг хариуцсан Бээжингийн нууц коммунист суртал ухуулагч .көктүрік написал: 9-р сар.20.19 11:44 am Cпейсыг гайгүй болов уу гэсэн чинь НҮХийн өрөөсөн гар байжээ. Даанч аль дээрээс монголын хамаг бүтэхгүйг ардчилал руу чихээд байсиймаа. Монголчууд их бага хэмжээгээр ардчилалын үр шимийг бүгдээрээ хүртсэн (Жич: би АН юмуу Ардчилсан холбоо нтрийн гишүүн биш шүү, харин ч зүүний чиглэлийн наманцарын гишүүнчлэлтэй). Нэгэнт одоохондоо үүнээс өөр хөгжлийн зам байхгүй хойно үүнийг засах талаар л ярина уу гэхээс тархи толгой нь өтсөн амьтад шиг дарангуйлалыг санагалзах, ардчилал бүтэхгүй байгаа юм шиг орос пропаганданы эрэг шураг болж бурах бол дэмий.
Ардчилал муудаа биш, манай ҮХийн бололцоо угаасаа тиймхэн учир, хамаг системийн гажуудлын эх болсон учир, хоерт, сонгогчдын боловсрол муу тул элдэв хөх халзан төлөг зусагнууд, луйварчин рекетчингүүд төрд зайдлах боломжтой учир манай монгол нэг хэсэгтээ бүтэлгүйтнэ. Ингэлээ гээд замын дундаас буцвал естой жинхэнэ холион бантан тэр үед болох байлгүй.
Пост бичихдээ огт яриагүй байсан хаа хамаагүй Түвд,Уйгарыг шууд муулаад эхэлж байгаа биз дээ. Монгол хүнтэй харьцаж байна уу хятад хүнтэй харьцаж байна уу гэдгээ Ухо гуа та надаас эхлээд асууж бай..Харин Нүх бол маанаг боловч монгол юм шиг байгаа юм..
Уха гуа та юунд энэ луухаануудтай гарилцаж цагаа бардаг юм.Тэхийн оронд надтай гарилцаж охиноо мордуулахад бэлдэнэ байгаа..
Модун хааны алтан ураг-R1a
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
Тангаа дүү, дараа нь эднүүсийн гарал үүслийг чамаас асууж байгаад харьцана аа.
Надад чамд өгөх охин байхгүй ээ, харин нэг бонустай күүкэн танилцуулж өгч болох юм. Чамд хүүхэд хэнздэх биш, харин ч амар шдээ
.
- NAIMAN-NOMAD
- Зураач
- Бичлэгүүд: 6329
- Нэгдсэн: 4-р сар.24.07 5:12 pm
- Байршил: Архан талд чинь:
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
Аа тэр дэмий томроод ирэхээрээ хоолой базаад дэмий байх.Хүний хүүхэд хүнийх л байдаг..Тэгээд тэр куукэн чинь урт өмсгөлөө өмсөөд хоол ундаа хийж гэртээ сууж чадна уу?көктүрік написал: 9-р сар.20.19 9:12 pm Тангаа дүү, дараа нь эднүүсийн гарал үүслийг чамаас асууж байгаад харьцана аа.Надад чамд өгөх охин байхгүй ээ, харин нэг бонустай күүкэн танилцуулж өгч болох юм. Чамд хүүхэд хэнздэх биш, харин ч амар шдээ
.
Модун хааны алтан ураг-R1a
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
НҮХийн өрөөсөн өө! Ганбаа илүү явж байхад Миеэг гаргана гэдэг бол нэг муу аймагт хийгдэх биш, нэлээн дээрээс зохион байгуулж байж хийгдэх ажиллагаа. Жич: Үүнээс хойш чамайг НҮХийн адил мөн л хэзээ ч гэрэл тусахгүй хойшоо харсан нүх мөн болохыг мэдсэн учир ахиж тоож харьцахгүй. Яахав, уучлалт гуйвал харж үзэж болох юмspace написал: 9-р сар.20.19 7:36 pm Зүгээр зайлаад өгөөч ээ . Казахууд хөсрийн хулгайчууд 2017 онд Ганбаатарыг луйвардаж Миеэг гаргаж ирсэн
- NAIMAN-NOMAD
- Зураач
- Бичлэгүүд: 6329
- Нэгдсэн: 4-р сар.24.07 5:12 pm
- Байршил: Архан талд чинь:
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
Засагт ханы Цоохор Давааг хөнөөсөн луухаанаас өс авсан нь.
Гай болоход тэр амьд үлдсэн хүмүүс дотор Цоохор Давааг сайн таних, Шаргын голд байх хятадын пүүсийн эзэн Тарган Баярт гэдэг луухаан байсныг мань эрс огтхон ч анзаарсангүй. Тарган Баярт нь урьд хоёр ч удаа Цоохор Даваагийн гарт өртсөн, өшиж занан, хорсож явсан хужаа байжээ.
Мичин жилийн (1920 он) өвлийн дунд сарын хуучдаар Цоохор Даваа нь өврийн Халзан Хамар, Далангийн Ногоон Жамц, бас Далангийн Гоонон Даш, Шаргын хоолойн Банхлуу нарын хэдэн харчуулын хамт Талын таван толгойн урд ганганд түр буудаллаад байсан Юншейхогийн пүүсийн Бээжин зүгээс Ховд руу татуулж буй томхон хөсгийг талчихжээ.
Тэр хөсөгт хунз хунзаар боосон 76 тэмээ цай байсан байна. Тэр цагт нэг булан цайгаар хоёр хонь арилждаг ханштай, ер хятад булан цай арилжааны үндсэн нэгж болж байсан гэдэг. Хөсгийн даамал өвөрлөгч эр, бас хамгаалалтын хоёр гурван хүн эхний дайралтад тархиа хага цохиулан талийсан ба хамгаалалтад явсан хэдэн хятад цэргүүд болон бусад дагалдаж явсан хүмүүсийн гутлынх нь улыг ханз ханз татаж орхиод явчихжээ.
Гай болоход тэр амьд үлдсэн хүмүүс дотор Цоохор Давааг сайн таних, Шаргын голд байх хятадын пүүсийн эзэн Тарган Баярт гэдэг луухаан байсныг мань эрс огтхон ч анзаарсангүй. Тарган Баярт нь урьд хоёр ч удаа Цоохор Даваагийн гарт өртсөн, өшиж занан, хорсож явсан хужаа байжээ. Тарган Баярт луухаан Засагт хан Цэрэнгомбожавт нэлээд их хэмжээний зээл өгчихсөн байсан байна.
Тарган Баярт тэр дариу сэмхэн Засагт ханы хүрээ орж, Цэрэнгомбожавтай уулзаад Цоохор Даваа Юншейхо пүүсийн ачаа хөсгийг дээрэмдсэнийг гэрчилж, хэрвээ Цоохор Давааг барьж, алдагдсан ачаа хөсгөөс нь олж өгөх аваас тэр хэмжээгээр өр зээлээс нь хаая гэсэн санал тавьсанд Цэрэнгомбожав ч уухайн тас зөвшөөрөв. Гэхдээ Цоохор Давааг шулуухан очиж баривчлаад хэрэг улайлгаж чадахгүйг мэдэх учир арга заль хэрэглэн, Урианхай Дайчин вангийн хошууны Мухар Маран гэгчид нэлээд хэдэн лан мөнгө өгч, Дайчин Вангийн Бөх Дорлигтой очиж уулзан, хөөрөг, гаанс зэрэг яг өөрийнх нь байнга хэрэглэдэг ямар нэгэн эд зүйлийг худалдаж авхуулахаар зарсан байна.
Маран ч Бөх Дорлигийн пийцүү гаансыг үнэ цохин худалдаж аваад, агсарсан хэдэн тэмээ хөтлөөд Шаргын говийг гатлан Хөшөөтийн голд нутаглаж байсан Цоохор Даваагийнд хүрч очжээ. Маран Цоохор Даваагийнд ирээд “Дайчин Вангийн Бөх Дорлиг намайг зарав. Тамчийн Хохимой Луухаанд хоёр зуун бог, хорин бод, хоёр хунз цайны өрөнд унаж, ацаглах малгүй арга мухар сууна. Ядахад сүүжний нүдээр хатгаад өөрөө хөлхөж чадсангүй. Эрхэм дүү нэгийг бодож туслах уу гэж Бөх Дорлиг хэлүүллээ” гэжээ. Цоохор Даваа сэжиглэсэн ч Мухар Маранг Бөх Дорлигийн пийцүү гаансыг гарган тамхилахад сая үнэмшиж, Таван толгойн адаг руу заган шугуйн гүнд нууж орхисон 40 хунз цайг зааж өгчээ. Мухар Маран Цэрэнгомбожавын хүмүүстэй очиж өнөөх нуусан цайг олж аваад, буцаж Цэрэнгомбожавт хэл хүргэсэнд хошуу тамгаас Хүнд Балжир тэргүүтэй хуяг, арван тавны цагдаа нарыг Хөшөөт рүү хөдөлгөжээ.
Хошуу тамгаас хуягууд ирэхэд “Надад хошуу олондоо хийсэн буруу гуцуу зүйл үгүй билээ” гээд Даваа зугтаж зайлсан ч үгүй, эсэргүүцэж тэмцсэн ч үгүй. Хуягууд Даваагийн гарыг ард нь хүлээд, хөлийг нь морины гэдсэн доогуур холбож уяад, хөтлөн, хошууны төв зүгт биш харин хойш, Таван толгой чигт гарч явангуут хэрэг хэрхэн эргэснийг Цоохор Даваа гадарлажээ. Аз болоход тэр арван тавны цагдаа дотор урд Цоохор Даваагийн тус болж явсан Янзган Даваа гэдэг ижил нэрт нь явсан байна. Тэгээд Цоохор Даваа ийн дуу барьжээ:
Янзган зоотой шарга морь минь хө
Явдал дундаа бүдрэх юм даа хө
Янзыг нь олоод гарах юм бол хө
Яаж л ийгээд учирна шүү дээ хө
Хангал зоотой шарга морь минь хө
Хатираан дундаа л бүдрэх юм даа хө
Халзан Хамар дүүд минь хүргэх бол хө
Хариаж ирээд л авна шүү дээ хө
Тэр Янзган Даваа сүрхий сортоотой ч эр байж, Цоохор Даваагийн дуулсан дууны утгыг ойлгоод, морь нь бүдрэнгүүт мориноосоо унаж, бэртсэн болоод хэвтжээ.
Хүнд Балжир уурлан бухимдсан ч Янзган Давааг Хөшөөтийн амны айлд орхиод явахаас аргагүй болж, тэднийг далд ормогц Янзган Даваа морьдож урагш ааг амьсгаагүй давхисаар Шонт, Халзан Хамарын голд иржээ. Гэвч Халзан Хамарын голд Халзан Хамарынх байсангүй. Эрж хайж тэнэсээр хугацаа алдаж, Аржаргалангийн Битүүтэд ороод бүгчихсэн байхад нь сая нэг олж, болсон явдлыг дуулгажээ.
Халзан Хамар тэр даруй хэдэн хүн дагуулан мордсон байна. Энэ завсар Хошуу Тамгын Хүнд Балжир Цоохор Давааг хэргийн газарт буюу Таван толгойд аваачин, Тарган Баяртын хүмүүст тушааж өгчихөөд буцжээ. Тарган Баярт Цоохор Даваагийн нуусан 40 хунз цайг олоод авчихсан баяртай суусан ч, Цоохор Даваагийн араас түүний итгэлт нөхөд нь суллахаар ирж явааг гадарласан байна.
Тэгээд 40 хунз цайгаа аваад зугтаан зайлж амжихгүй болсноо ойлгон, Цоохор Давааг тойруулан тэдгээр цайг өрж байгаад галдаж орхижээ. Хуурай цай хөрзөн мэт их илч гарган хурдан түргэн шатдаг гэнэ. Халзан Хамарыг ирэхэд Цоохор Даваа амь тавьчихсан байсан гэдэг. Халзан Хамар Засагт ханы зартай сайн эр Цоохор Даваагийнхаа шарилыг загийн галаар нэг мөсөн хайлуулж, илгэн уутанд үнсийг нь хийж аваад, Тарган Баяртыг мөшгөжээ. Гар, хөл урттай хүмүүсийн араанд зуугдсанаа мэдсэн Тарган Баярт Шаргын голд байх пүүсээрээ оролгүй, Ховд зүг шууд зугтаасан ч Ихэсийн хотгор орчимд гүйцэгджээ. Халзан Хамар түүнийг барьж аваад чармай нүцгэлэн, хом шатанд хүлээд, нуурын зэгсэн дотор тавьж, зэгсний шумуул, хэдгэнэ, дэлэнчийг хооллосонд Тарган Баярт шумуулын халуун болоод, тэсэлгүй үхжээ.
Ийнхүү Монгол түмнийг өр зээлээр боомилон, хөлс хүчийг нь шумуул мэт сорон байсан Тарган Баярт хэмээх луухааны цусыг нутгийнхаа хэдгэнэ шумуулаар соруулж тонилгосон гэдэг.
Халзан Хамар тэндээсээ эргэж Шаргын голд Тарган Баяртын пүүсийг талж, галдаад буцахдаа зүгээ буруулан барууншилж, Очирт хайрханы өврөөр баруун нурууг давж, Дайчин вангийн нутгийн зах руу орохдоо Бөх Дорлигт юу болж өнгөрсөн тухай хэл чимээ хүргүүлээд, Сухантын хоолойг дайран, урагшилсаар Толь гүний хошуугаар өнгөрч, эргээд Бигэр номун хааны нутагт орж, Бигэр номун хааны нэгэн баян ламын уяан дээрээс нэг хар, нэг хар хээр хоёр хосгүй сайхан морь хөтлөөд, тодоос тод мөр үлдээн нутгийнхаа халз урдаас буцаж иржээ.
Бигэр номун хааныхан хар хэл аманд сайн, жатгал, хараалч гэгддэг байсан цаг юмсанж. Өнөөх лам морины хулгайчийн мөрөөр мөшгөсөөр Аржаргалангийн Битүүтийн эхэнд олж ирэхэд Халзан Хамар хоёр морийг нь хадгийн хамт эргүүлэн бариад, цайлж дайлжээ. Өнөөх лам цай уугаад мордохынхоо өмнө “Суганы товч тасарчихаж, охин минь торгоогоод өгнө үү” хэмээн Халзан Хамарын эхнэрээр суганыхаа товчийг торгоолгосон гэдэг.
Ламыг хоёр морио хөтлөөд Аржаргалангийн Хөшөөтийн хөтлөөр давсан цагаас хойш Халзан Хамарын залуу эхнэрийнх нь хоёр суга дахиж хэзээ ч сөхөгдсөнгүй, зөвхөн тохойгоороо л хөдөлдөг болж орхижээ. (Эмэг эх маань 1975 оны үед 80 нэлээд дээр гарсан хойно насан хутаг олсон бөгөөд, төдий хүртэл хоёр гар нь сугаараа ер сөхөгдөж байгаагүй гэдэг билээ).
Тэр лам ирэх замдаа Шонтын хороогоор орж айлд цай уугаад мордох зуураа, “Морины хулгайчийн эхнэрийг нь шижин болгочихдог юм билүү, тахир болгочихдог юм билүү?” гэж ярьж явсан гэдэг. Хадаг барьж, цайлж дайлсанд хорсол жаал намдаж, хоёрдахь сонголт буюу тахир болгосон нь тэр байж. Хэрвээ шижин болгосон бол хэрхэн зовох байсан нь тодорхой.
Төд удалгүй Халзан Хамарыг арван тавны цагдаа нар баривчлан Арын хүрээнд авчирч Тарган Баяртыг хороосон хийгээд Шаргын голын хятад пүүсийг хайлуулсан хэргийг тулгажээ. Халзан Хамар хэргийг хүлээсэнгүй тул хонгор азарганд мордуулж, эрүүдсэн байна. Есөн хоног хонгор азарганд мордсоны хойно, аргагүй улайж, “Би гэм хийсэн минь үнэн билээ. Гэхдээ тэр өдрүүдэд хойт зүгт биш, харин эсрэг урд зүгт Бигэр номун хааны тийм тийм газраас, тийм айлаас тийм, тийм зүсмийн морьд хулгай хийж явсан бөгөөд эзэнд нь баригдаад эргүүлж өгсөн болно. Тэр хүнийг авчирч гэрчлүүл гэсэнд Бигэр номун хааныхаас өнөөх ламыг авчран гэрчлүүлээд Халзан Хамарын хэлсэн нь үнэн байсан тул суллан тавихаас өөр аргагүй болсон байна.
Халзан Хамар Арын хүрээнээс ирж биеэ тэнхрүүлж авсаны хойно Засагт ханы шилийн сайн эр Цоохор Даваагийнхаа чандрыг Алтайн нурууны 13 оргил их овоонд өргөж хүндэтгэсэн гэдэг. Дайчин вангийн Бөх Дорлиг өөрийнх нь нэрийг барьж, Цоохор Давааг хуурч, баривчлуулан улмаар амь эрсдэхэд хүргэсэн Мухар Маранг барьж аваад Хасагийн Зуух баатар гэгчид худалдсан гэх ба тэр цагаас Мухар Марангийн сураг нэгмөсөн тасарчээ.
Б.Номинчимэдийн “Хантайширийн цадиг хууч оршвой” номоос
Гай болоход тэр амьд үлдсэн хүмүүс дотор Цоохор Давааг сайн таних, Шаргын голд байх хятадын пүүсийн эзэн Тарган Баярт гэдэг луухаан байсныг мань эрс огтхон ч анзаарсангүй. Тарган Баярт нь урьд хоёр ч удаа Цоохор Даваагийн гарт өртсөн, өшиж занан, хорсож явсан хужаа байжээ.
Мичин жилийн (1920 он) өвлийн дунд сарын хуучдаар Цоохор Даваа нь өврийн Халзан Хамар, Далангийн Ногоон Жамц, бас Далангийн Гоонон Даш, Шаргын хоолойн Банхлуу нарын хэдэн харчуулын хамт Талын таван толгойн урд ганганд түр буудаллаад байсан Юншейхогийн пүүсийн Бээжин зүгээс Ховд руу татуулж буй томхон хөсгийг талчихжээ.
Тэр хөсөгт хунз хунзаар боосон 76 тэмээ цай байсан байна. Тэр цагт нэг булан цайгаар хоёр хонь арилждаг ханштай, ер хятад булан цай арилжааны үндсэн нэгж болж байсан гэдэг. Хөсгийн даамал өвөрлөгч эр, бас хамгаалалтын хоёр гурван хүн эхний дайралтад тархиа хага цохиулан талийсан ба хамгаалалтад явсан хэдэн хятад цэргүүд болон бусад дагалдаж явсан хүмүүсийн гутлынх нь улыг ханз ханз татаж орхиод явчихжээ.
Гай болоход тэр амьд үлдсэн хүмүүс дотор Цоохор Давааг сайн таних, Шаргын голд байх хятадын пүүсийн эзэн Тарган Баярт гэдэг луухаан байсныг мань эрс огтхон ч анзаарсангүй. Тарган Баярт нь урьд хоёр ч удаа Цоохор Даваагийн гарт өртсөн, өшиж занан, хорсож явсан хужаа байжээ. Тарган Баярт луухаан Засагт хан Цэрэнгомбожавт нэлээд их хэмжээний зээл өгчихсөн байсан байна.
Тарган Баярт тэр дариу сэмхэн Засагт ханы хүрээ орж, Цэрэнгомбожавтай уулзаад Цоохор Даваа Юншейхо пүүсийн ачаа хөсгийг дээрэмдсэнийг гэрчилж, хэрвээ Цоохор Давааг барьж, алдагдсан ачаа хөсгөөс нь олж өгөх аваас тэр хэмжээгээр өр зээлээс нь хаая гэсэн санал тавьсанд Цэрэнгомбожав ч уухайн тас зөвшөөрөв. Гэхдээ Цоохор Давааг шулуухан очиж баривчлаад хэрэг улайлгаж чадахгүйг мэдэх учир арга заль хэрэглэн, Урианхай Дайчин вангийн хошууны Мухар Маран гэгчид нэлээд хэдэн лан мөнгө өгч, Дайчин Вангийн Бөх Дорлигтой очиж уулзан, хөөрөг, гаанс зэрэг яг өөрийнх нь байнга хэрэглэдэг ямар нэгэн эд зүйлийг худалдаж авхуулахаар зарсан байна.
Маран ч Бөх Дорлигийн пийцүү гаансыг үнэ цохин худалдаж аваад, агсарсан хэдэн тэмээ хөтлөөд Шаргын говийг гатлан Хөшөөтийн голд нутаглаж байсан Цоохор Даваагийнд хүрч очжээ. Маран Цоохор Даваагийнд ирээд “Дайчин Вангийн Бөх Дорлиг намайг зарав. Тамчийн Хохимой Луухаанд хоёр зуун бог, хорин бод, хоёр хунз цайны өрөнд унаж, ацаглах малгүй арга мухар сууна. Ядахад сүүжний нүдээр хатгаад өөрөө хөлхөж чадсангүй. Эрхэм дүү нэгийг бодож туслах уу гэж Бөх Дорлиг хэлүүллээ” гэжээ. Цоохор Даваа сэжиглэсэн ч Мухар Маранг Бөх Дорлигийн пийцүү гаансыг гарган тамхилахад сая үнэмшиж, Таван толгойн адаг руу заган шугуйн гүнд нууж орхисон 40 хунз цайг зааж өгчээ. Мухар Маран Цэрэнгомбожавын хүмүүстэй очиж өнөөх нуусан цайг олж аваад, буцаж Цэрэнгомбожавт хэл хүргэсэнд хошуу тамгаас Хүнд Балжир тэргүүтэй хуяг, арван тавны цагдаа нарыг Хөшөөт рүү хөдөлгөжээ.
Хошуу тамгаас хуягууд ирэхэд “Надад хошуу олондоо хийсэн буруу гуцуу зүйл үгүй билээ” гээд Даваа зугтаж зайлсан ч үгүй, эсэргүүцэж тэмцсэн ч үгүй. Хуягууд Даваагийн гарыг ард нь хүлээд, хөлийг нь морины гэдсэн доогуур холбож уяад, хөтлөн, хошууны төв зүгт биш харин хойш, Таван толгой чигт гарч явангуут хэрэг хэрхэн эргэснийг Цоохор Даваа гадарлажээ. Аз болоход тэр арван тавны цагдаа дотор урд Цоохор Даваагийн тус болж явсан Янзган Даваа гэдэг ижил нэрт нь явсан байна. Тэгээд Цоохор Даваа ийн дуу барьжээ:
Янзган зоотой шарга морь минь хө
Явдал дундаа бүдрэх юм даа хө
Янзыг нь олоод гарах юм бол хө
Яаж л ийгээд учирна шүү дээ хө
Хангал зоотой шарга морь минь хө
Хатираан дундаа л бүдрэх юм даа хө
Халзан Хамар дүүд минь хүргэх бол хө
Хариаж ирээд л авна шүү дээ хө
Тэр Янзган Даваа сүрхий сортоотой ч эр байж, Цоохор Даваагийн дуулсан дууны утгыг ойлгоод, морь нь бүдрэнгүүт мориноосоо унаж, бэртсэн болоод хэвтжээ.
Хүнд Балжир уурлан бухимдсан ч Янзган Давааг Хөшөөтийн амны айлд орхиод явахаас аргагүй болж, тэднийг далд ормогц Янзган Даваа морьдож урагш ааг амьсгаагүй давхисаар Шонт, Халзан Хамарын голд иржээ. Гэвч Халзан Хамарын голд Халзан Хамарынх байсангүй. Эрж хайж тэнэсээр хугацаа алдаж, Аржаргалангийн Битүүтэд ороод бүгчихсэн байхад нь сая нэг олж, болсон явдлыг дуулгажээ.
Халзан Хамар тэр даруй хэдэн хүн дагуулан мордсон байна. Энэ завсар Хошуу Тамгын Хүнд Балжир Цоохор Давааг хэргийн газарт буюу Таван толгойд аваачин, Тарган Баяртын хүмүүст тушааж өгчихөөд буцжээ. Тарган Баярт Цоохор Даваагийн нуусан 40 хунз цайг олоод авчихсан баяртай суусан ч, Цоохор Даваагийн араас түүний итгэлт нөхөд нь суллахаар ирж явааг гадарласан байна.
Тэгээд 40 хунз цайгаа аваад зугтаан зайлж амжихгүй болсноо ойлгон, Цоохор Давааг тойруулан тэдгээр цайг өрж байгаад галдаж орхижээ. Хуурай цай хөрзөн мэт их илч гарган хурдан түргэн шатдаг гэнэ. Халзан Хамарыг ирэхэд Цоохор Даваа амь тавьчихсан байсан гэдэг. Халзан Хамар Засагт ханы зартай сайн эр Цоохор Даваагийнхаа шарилыг загийн галаар нэг мөсөн хайлуулж, илгэн уутанд үнсийг нь хийж аваад, Тарган Баяртыг мөшгөжээ. Гар, хөл урттай хүмүүсийн араанд зуугдсанаа мэдсэн Тарган Баярт Шаргын голд байх пүүсээрээ оролгүй, Ховд зүг шууд зугтаасан ч Ихэсийн хотгор орчимд гүйцэгджээ. Халзан Хамар түүнийг барьж аваад чармай нүцгэлэн, хом шатанд хүлээд, нуурын зэгсэн дотор тавьж, зэгсний шумуул, хэдгэнэ, дэлэнчийг хооллосонд Тарган Баярт шумуулын халуун болоод, тэсэлгүй үхжээ.
Ийнхүү Монгол түмнийг өр зээлээр боомилон, хөлс хүчийг нь шумуул мэт сорон байсан Тарган Баярт хэмээх луухааны цусыг нутгийнхаа хэдгэнэ шумуулаар соруулж тонилгосон гэдэг.
Халзан Хамар тэндээсээ эргэж Шаргын голд Тарган Баяртын пүүсийг талж, галдаад буцахдаа зүгээ буруулан барууншилж, Очирт хайрханы өврөөр баруун нурууг давж, Дайчин вангийн нутгийн зах руу орохдоо Бөх Дорлигт юу болж өнгөрсөн тухай хэл чимээ хүргүүлээд, Сухантын хоолойг дайран, урагшилсаар Толь гүний хошуугаар өнгөрч, эргээд Бигэр номун хааны нутагт орж, Бигэр номун хааны нэгэн баян ламын уяан дээрээс нэг хар, нэг хар хээр хоёр хосгүй сайхан морь хөтлөөд, тодоос тод мөр үлдээн нутгийнхаа халз урдаас буцаж иржээ.
Бигэр номун хааныхан хар хэл аманд сайн, жатгал, хараалч гэгддэг байсан цаг юмсанж. Өнөөх лам морины хулгайчийн мөрөөр мөшгөсөөр Аржаргалангийн Битүүтийн эхэнд олж ирэхэд Халзан Хамар хоёр морийг нь хадгийн хамт эргүүлэн бариад, цайлж дайлжээ. Өнөөх лам цай уугаад мордохынхоо өмнө “Суганы товч тасарчихаж, охин минь торгоогоод өгнө үү” хэмээн Халзан Хамарын эхнэрээр суганыхаа товчийг торгоолгосон гэдэг.
Ламыг хоёр морио хөтлөөд Аржаргалангийн Хөшөөтийн хөтлөөр давсан цагаас хойш Халзан Хамарын залуу эхнэрийнх нь хоёр суга дахиж хэзээ ч сөхөгдсөнгүй, зөвхөн тохойгоороо л хөдөлдөг болж орхижээ. (Эмэг эх маань 1975 оны үед 80 нэлээд дээр гарсан хойно насан хутаг олсон бөгөөд, төдий хүртэл хоёр гар нь сугаараа ер сөхөгдөж байгаагүй гэдэг билээ).
Тэр лам ирэх замдаа Шонтын хороогоор орж айлд цай уугаад мордох зуураа, “Морины хулгайчийн эхнэрийг нь шижин болгочихдог юм билүү, тахир болгочихдог юм билүү?” гэж ярьж явсан гэдэг. Хадаг барьж, цайлж дайлсанд хорсол жаал намдаж, хоёрдахь сонголт буюу тахир болгосон нь тэр байж. Хэрвээ шижин болгосон бол хэрхэн зовох байсан нь тодорхой.
Төд удалгүй Халзан Хамарыг арван тавны цагдаа нар баривчлан Арын хүрээнд авчирч Тарган Баяртыг хороосон хийгээд Шаргын голын хятад пүүсийг хайлуулсан хэргийг тулгажээ. Халзан Хамар хэргийг хүлээсэнгүй тул хонгор азарганд мордуулж, эрүүдсэн байна. Есөн хоног хонгор азарганд мордсоны хойно, аргагүй улайж, “Би гэм хийсэн минь үнэн билээ. Гэхдээ тэр өдрүүдэд хойт зүгт биш, харин эсрэг урд зүгт Бигэр номун хааны тийм тийм газраас, тийм айлаас тийм, тийм зүсмийн морьд хулгай хийж явсан бөгөөд эзэнд нь баригдаад эргүүлж өгсөн болно. Тэр хүнийг авчирч гэрчлүүл гэсэнд Бигэр номун хааныхаас өнөөх ламыг авчран гэрчлүүлээд Халзан Хамарын хэлсэн нь үнэн байсан тул суллан тавихаас өөр аргагүй болсон байна.
Халзан Хамар Арын хүрээнээс ирж биеэ тэнхрүүлж авсаны хойно Засагт ханы шилийн сайн эр Цоохор Даваагийнхаа чандрыг Алтайн нурууны 13 оргил их овоонд өргөж хүндэтгэсэн гэдэг. Дайчин вангийн Бөх Дорлиг өөрийнх нь нэрийг барьж, Цоохор Давааг хуурч, баривчлуулан улмаар амь эрсдэхэд хүргэсэн Мухар Маранг барьж аваад Хасагийн Зуух баатар гэгчид худалдсан гэх ба тэр цагаас Мухар Марангийн сураг нэгмөсөн тасарчээ.
Б.Номинчимэдийн “Хантайширийн цадиг хууч оршвой” номоос
Модун хааны алтан ураг-R1a
- NAIMAN-NOMAD
- Зураач
- Бичлэгүүд: 6329
- Нэгдсэн: 4-р сар.24.07 5:12 pm
- Байршил: Архан талд чинь:
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
Ухна гуа. хасагийн Зуух баатар гэгч ямар хүн байна? Тийм нэртэй хасаг хүн үнэхээр байсан юм уу? 
Модун хааны алтан ураг-R1a
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
көктүрік написал: 9-р сар.20.19 11:44 am
Ардчилал муудаа биш, манай ҮХийн бололцоо угаасаа тиймхэн учир, хамаг системийн гажуудлын эх болсон учир, хоерт, сонгогчдын боловсрол муу тул элдэв хөх халзан төлөг зусагнууд, луйварчин рекетчингүүд төрд зайдлах боломжтой учир манай монгол нэг хэсэгтээ бүтэлгүйтнэ. Ингэлээ гээд замын дундаас буцвал естой жинхэнэ холион бантан тэр үед болох байлгүй.
засаж хийж болох 30 жил байсан одоо үлгэр яриад яахав
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
Naiman bol hamgiin turuund Manj Hyatadad urvaj hamgiin turuund Hyatad ner avsan urvarvchid
Yamar saindaa Wang Naimao gej baihav see hahahahaha
Yamar saindaa Wang Naimao gej baihav see hahahahaha
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
Nutagtaa olborch uheh geed hotod orj irsen Wang Naimao bol omhii, haltar Ork
Kokshees bas yalgaagui
Wang Naimao juulchidiin haysan urtes idej Ami zuudag bolohoor urgelj gomdoltoi yavdag hahahahaha
Ardchilal chamaig bairand chine tavisan
Iimerhuu staa nariig bairand ni tavidag Ardchilal deer ch yumuu hahahah
Kokshees bas yalgaagui
Wang Naimao juulchidiin haysan urtes idej Ami zuudag bolohoor urgelj gomdoltoi yavdag hahahahaha
Ardchilal chamaig bairand chine tavisan
Iimerhuu staa nariig bairand ni tavidag Ardchilal deer ch yumuu hahahah
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
1900-аад онд амьдарч байсан түүхэн хүн (Зуқа Сәбитұлы). Хятадын эсрэг тэмцэж байгаад шашинт нэгтэй гэж хууртагдан лал шашинт хятад буюу хуйзу (дунгань) нарт алагдсан. Халхын сайн эрстэй холбоотой байж морь мал гүйлгэдэг байсан нь ч үнэн. Бүр торой Бандитай холбоотой байсан гэжүгаа.NAIMAN-NOMAD написал: 9-р сар.20.19 9:39 pm Ухна гуа. хасагийн Зуух баатар гэгч ямар хүн байна? Тийм нэртэй хасаг хүн үнэхээр байсан юм уу?![]()
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
Чи наад үгээ надад биш МАНАНд чанга дуугаар хэлбэл бага ч гэсэн нэмэртэй байх шүү. Үнэндээ МАНАНгийнхан монголын ард түмэнд энэ гажуудлыг засах сиймхий гаргасан билүү? Засахаас өөр арга байхгүй. Одоо хар аа, ҮХийн өөрчлөлт бол косметик засал төдий л байна. сульдаажанцан мэтийн хамаг зай цэнэг нь дууссан амьтад ҮХд өөрчлөлт оруулах ажлыг хийж байх шиг. Энүүнд тэгээд ардчилалын ямар буруу байнаа?BlueSky написал: 9-р сар.21.19 12:38 amкөктүрік написал: 9-р сар.20.19 11:44 am
Ардчилал муудаа биш, манай ҮХийн бололцоо угаасаа тиймхэн учир, хамаг системийн гажуудлын эх болсон учир, хоерт, сонгогчдын боловсрол муу тул элдэв хөх халзан төлөг зусагнууд, луйварчин рекетчингүүд төрд зайдлах боломжтой учир манай монгол нэг хэсэгтээ бүтэлгүйтнэ. Ингэлээ гээд замын дундаас буцвал естой жинхэнэ холион бантан тэр үед болох байлгүй.
засаж хийж болох 30 жил байсан одоо үлгэр яриад яахав
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
Зи Энхболд гэж мундаг технократыг сульдаажанцан сонгуулиар нэг тойрогт ялаад гарч ирж байгаа нь ардчиллын буруу биш үүкөктүрік написал: 9-р сар.21.19 11:44 amЧи наад үгээ надад биш МАНАНд чанга дуугаар хэлбэл бага ч гэсэн нэмэртэй байх шүү. Үнэндээ МАНАНгийнхан монголын ард түмэнд энэ гажуудлыг засах сиймхий гаргасан билүү? Засахаас өөр арга байхгүй. Одоо хар аа, ҮХийн өөрчлөлт бол косметик засал төдий л байна. сульдаажанцан мэтийн хамаг зай цэнэг нь дууссан амьтад ҮХд өөрчлөлт оруулах ажлыг хийж байх шиг. Энүүнд тэгээд ардчилалын ямар буруу байнаа?BlueSky написал: 9-р сар.21.19 12:38 amкөктүрік написал: 9-р сар.20.19 11:44 am
Ардчилал муудаа биш, манай ҮХийн бололцоо угаасаа тиймхэн учир, хамаг системийн гажуудлын эх болсон учир, хоерт, сонгогчдын боловсрол муу тул элдэв хөх халзан төлөг зусагнууд, луйварчин рекетчингүүд төрд зайдлах боломжтой учир манай монгол нэг хэсэгтээ бүтэлгүйтнэ. Ингэлээ гээд замын дундаас буцвал естой жинхэнэ холион бантан тэр үед болох байлгүй.
засаж хийж болох 30 жил байсан одоо үлгэр яриад яахав
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
Энэ чинь ерөнхийдөө сонгогчдын боловсролтой холбоотой. МАН муу гээнгүүт АНд, АН муу гээнгүүт МАНд савалж санал өгдөг амьтад голлон буруутай. Дээр нь жижиг мажоритар хувилбар бол сонгогчдын санал ихээр хаягддаг нэлээн учир дутагдалтай систем.
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
көктүрік написал: 9-р сар.21.19 4:30 pm Энэ чинь ерөнхийдөө сонгогчдын боловсролтой холбоотой. МАН муу гээнгүүт АНд, АН муу гээнгүүт МАНд савалж санал өгдөг амьтад голлон буруутай. Дээр нь жижиг мажоритар хувилбар бол сонгогчдын санал ихээр хаягддаг нэлээн учир дутагдалтай систем.
боловсролтой болгох 30н жил байсан одоо энэ тэнэг тайлбаруудаа болино уу.
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
МАНАН-д тусалдаг хүн бүр улс эх орноосоо урваж байгаатай ялгаагүй.көктүрік написал: 9-р сар.21.19 11:44 amЧи наад үгээ надад биш МАНАНд чанга дуугаар хэлбэл бага ч гэсэн нэмэртэй байх шүү. Үнэндээ МАНАНгийнхан монголын ард түмэнд энэ гажуудлыг засах сиймхий гаргасан билүү? Засахаас өөр арга байхгүй. Одоо хар аа, ҮХийн өөрчлөлт бол косметик засал төдий л байна. сульдаажанцан мэтийн хамаг зай цэнэг нь дууссан амьтад ҮХд өөрчлөлт оруулах ажлыг хийж байх шиг. Энүүнд тэгээд ардчилалын ямар буруу байнаа?BlueSky написал: 9-р сар.21.19 12:38 amкөктүрік написал: 9-р сар.20.19 11:44 am
Ардчилал муудаа биш, манай ҮХийн бололцоо угаасаа тиймхэн учир, хамаг системийн гажуудлын эх болсон учир, хоерт, сонгогчдын боловсрол муу тул элдэв хөх халзан төлөг зусагнууд, луйварчин рекетчингүүд төрд зайдлах боломжтой учир манай монгол нэг хэсэгтээ бүтэлгүйтнэ. Ингэлээ гээд замын дундаас буцвал естой жинхэнэ холион бантан тэр үед болох байлгүй.
засаж хийж болох 30 жил байсан одоо үлгэр яриад яахав
МАНАН = Ардчилал
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
кектүрик дээр насны доройтол явагдаад байгааа юм уу энгийн зүйл ойлгохгүй байх чинь.
30н жил гэдэг бага хугацаа биш болхоор ардчилалынхан бүгд зөнөг залгаж байгаа нь аргагүй ч юм уу.
30н жил гэдэг бага хугацаа биш болхоор ардчилалынхан бүгд зөнөг залгаж байгаа нь аргагүй ч юм уу.
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
сонгогчдын боловсрол гэснээс сонгууль гэж хөөрцөглөж явдаг хүмүүсийн ихэнх нь 40-с дээш насныхан. ийм хүмүүс биологи талаасаа сэтгэх чадвар яагаад ч байхгүй.BlueSky написал: 9-р сар.21.19 4:56 pmкөктүрік написал: 9-р сар.21.19 4:30 pm Энэ чинь ерөнхийдөө сонгогчдын боловсролтой холбоотой. МАН муу гээнгүүт АНд, АН муу гээнгүүт МАНд савалж санал өгдөг амьтад голлон буруутай. Дээр нь жижиг мажоритар хувилбар бол сонгогчдын санал ихээр хаягддаг нэлээн учир дутагдалтай систем.
боловсролтой болгох 30н жил байсан одоо энэ тэнэг тайлбаруудаа болино уу.
Монгол хүн урьд өмнө нь хэзээ ч ингэж зөнөж заваартал өндөр насалж байгаагүй. дундаж нас 22 - 30 хүртэл амьдраад үхдэг байлаа.
- NAIMAN-NOMAD
- Зураач
- Бичлэгүүд: 6329
- Нэгдсэн: 4-р сар.24.07 5:12 pm
- Байршил: Архан талд чинь:
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
Энэ Нүхийг барьж дээрх тарган Баярт луухаан шиг ялаа шумуулын хоол болгож тонилгох юмсан..көктүрік написал: 9-р сар.21.19 11:37 am1900-аад онд амьдарч байсан түүхэн хүн (Зуқа Сәбитұлы). Хятадын эсрэг тэмцэж байгаад шашинт нэгтэй гэж хууртагдан лал шашинт хятад буюу хуйзу (дунгань) нарт алагдсан. Халхын сайн эрстэй холбоотой байж морь мал гүйлгэдэг байсан нь ч үнэн. Бүр торой Бандитай холбоотой байсан гэжүгаа.NAIMAN-NOMAD написал: 9-р сар.20.19 9:39 pm Ухна гуа. хасагийн Зуух баатар гэгч ямар хүн байна? Тийм нэртэй хасаг хүн үнэхээр байсан юм уу?![]()
Модун хааны алтан ураг-R1a
- NAIMAN-NOMAD
- Зураач
- Бичлэгүүд: 6329
- Нэгдсэн: 4-р сар.24.07 5:12 pm
- Байршил: Архан талд чинь:
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
Манай ардчилагчид бол яг ардчилагчид биш юм.Ардчилагчдыг нэг муухан дууриах аядсан далчиганасан хэдэн сармагчингууд.BlueSky написал: 9-р сар.21.19 5:11 pm кектүрик дээр насны доройтол явагдаад байгааа юм уу энгийн зүйл ойлгохгүй байх чинь.
30н жил гэдэг бага хугацаа биш болхоор ардчилалынхан бүгд зөнөг залгаж байгаа нь аргагүй ч юм уу.
Жишээ нь Бат-Үүл Эрдэнэ Цай Хай дарга нар эдгээр сармагчингуудтай тун адилхан байгаа биз дээ. Хамар ам бие хаанаас өгсүүлээд....
Модун хааны алтан ураг-R1a
Re: Өмнөд Солонгосын хөгжлийн нууц: ардчилал биш, "Зөв Дарангуйлагч"
Көк тенгри ээ, чи ер нь сайхан туйлширах юмаа. Адаглаад Чингис хаан жаран хэд насалсан шдээ. Монгол хүн хэзээ ч 20, 30 наслаагүй гэж шаажийна.


